Λέει ο σοφός λαός: «Καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα». Εμείς εδώ στη Λέσβο κινδυνεύουμε να τα πάθουμε και τα δύο με την Παγανή και με τη νέα «Παγανή» που ετοιμάζονται να μας στήσουν στο στρατόπεδο του «Καρά Τεπέ».
Η λαθρομετανάστευση είναι μία πραγματικότητα, είναι ένα πρόβλημα. Η αποτυχημένη αντιμετώπιση του προβλήματος από το κράτος έχει δημιουργήσει και ένα δεύτερο πρόβλημα, αυτό του πλήγματος της διεθνούς εικόνας της Λέσβου και των άλλων νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Το ζήτημα της εικόνας, της φήμης, του τόπου μας δεν είναι απλά και μόνο «εικονικό», είναι σκληρά πραγματικό γιατί αγγίζει την οικονομία μας και τις αναπτυξιακές μας δυνατότητες.
Πριν από κάποιους μήνες, η τότε υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη οργάνωσε ένα συνέδριο για την «εικόνα των κρατών». Έφερε ειδικούς από την Αμερική, την Αγγλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία, που μας μίλησαν για την αξία που έχει η φήμη, το όνομα ενός κράτους, ενός τουριστικού προορισμού, ενός τόπου με δικιά του προσωπικότητα όπως είναι το νησί μας. Εκεί μας είπαν μία μεγάλη αλήθεια: ότι όπως για τον καθένα από μας η αξιοπρέπειά μας, το όνομά μας, η φήμη μας έχει τη μεγαλύτερη αξία, το ίδιο συμβαίνει και με τα κράτη, με τις πόλεις, με τις περιοχές. Η σημαντικότερη περιουσία που έχει ένας τόπος είναι το καλό του όνομα, η καλή του εικόνα. Από αυτή την εικόνα εξαρτάται αν ο τουρίστας θα έρθει για διακοπές, αν ο ξένος επενδυτής θα έρθει να επενδύσει, αν ο καταναλωτής θα αγοράσει το προϊόν σου. Όταν η εικόνα χαλάσει, τίποτα απ’ όλα αυτά δε θα συμβεί. Το κόστος της κακιάς εικόνας είναι επιχειρήσεις που κλείνουν, άνθρωποι που χάνουν τις δουλειές τους, που δεν μπορούν να προσφέρουν στις οικογένειές τους.
Αλήθεια, όταν κάποιος ακούει το όνομα της Λέσβου τι θέλουμε να σκέφτεται; Όμορφες ακρογιαλιές, ποιοτικά προϊόντα, υψηλό πολιτισμό και καλοσυνάτους ανθρώπους ή «στρατόπεδο ψυχών», «άθλιες συνθήκες» και «εξεγέρσεις κρατουμένων»; Αλήθεια, όταν κάποιος ακούει το όνομα της Λέσβου τι θέλουμε να αισθάνεται; Ομορφιά, θαλπωρή, την προσδοκία κάτι ευχάριστου ή θλίψη, οργή και αποτρόπαια συναισθήματα;
Ποια είναι η εικόνα που θέλουμε να έχει ο τόπος μας στο μυαλό όσων δε ζουν εδώ; Ότι είναι ο παράδεισος ή ότι είναι κολαστήριο;
Αλήθεια, εσείς θα πηγαίνατε για τουρισμό, θα αγοράζατε προϊόντα, θα επενδύατε σε έναν τόπο που είναι «Κόλαση του Δάντη»; Και κατά τον υφυπουργό κ. Βούγια, η «Κόλαση του Δάντη» βρίσκεται στη Μυτιλήνη.
Η εικόνα χτίζεται δύσκολα και με πολύ κόπο, αλλά χαλάει εύκολα, πολύ εύκολα. Η Λέσβος δυσφημείται όταν αρνητικές ειδήσεις κάνουν το γύρο του κόσμου. Το Κέντρο Υποδοχής Μεταναστών στην Παγανή παρήγαγε συνέχεια αρνητικές εικόνες, αρνητικές ειδήσεις για τη Μυτιλήνη. Ειδήσεις που έφτασαν στα πέρατα του κόσμου. Για τον ξένο τηλεθεατή που βλέπει την είδηση, το «όλον ταυτίζεται με το προβληματικό μέρος». Η Μυτιλήνη ταυτίζεται με την Παγανή, με την εικόνα του κολαστηρίου. Αυτό είναι αυτονόητο όταν ο Ευρωπαίος ή ο Αμερικάνος η μόνη φορά που ακούει το όνομα «Λέσβος» είναι σε ειδήσεις για την Παγανή. Στο μυαλό αυτού του ανθρώπου η Παγανή δε βρίσκεται απλά στη Λέσβο, η Παγανή είναι η Λέσβος. Ακόμα και με την κατάργηση του Κέντρου Παγανής, η εικόνα που έχει αποτυπωθεί στο μυαλό του για τη Λέσβο παραμένει. Αυτή είναι η κληρονομιά της Παγανής και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να την αποποιηθούμε.
Πρέπει να προστατέψουμε την εικόνα του τόπου μας ως κόρη οφθαλμού και το κράτος πρέπει να μας βοηθήσει να το κάνουμε, λύνοντας τα προβλήματα αποτελεσματικά και χωρίς μεγαλόστομες δηλώσεις τύπου «Κόλαση του Δάντη η Παγανή Μυτιλήνης» που εντείνουν τη δυσφήμηση του νησιού μας. Ακόμα κι εάν το πρόβλημα φύγει, το στίγμα μένει. Το στίγμα γίνεται το πρόβλημα. Από ένα σημείο και μετά η ζημία στη δημόσια εικόνα της Λέσβου γίνεται μία αυτοτελής κρίση που θέλει τη δικιά της διαχείριση. Το κλείσιμο της Παγανής δε φτάνει, είναι πολύ λίγο, πολύ αργά. Ιδιαίτερα μιας και που ο σχεδιασμός για τον Καρά Τεπέ δείχνει ότι τα χειρότερα έπονται.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας είναι ο Τουρισμός και ο πολιτισμός, και αν η αρνητική δημοσιότητα απαξιώσει τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, το τραύμα για την ελληνική οικονομία θα είναι τρομερό και για τους κατοίκους των νησιών τραγικό.
Το πρόβλημα, βέβαια, δεν είναι ο λαθρομετανάστης, δεν είναι ο πονεμένος, ο κυνηγημένος άνθρωπος που περνάει βουνά και θάλασσες για να καταλήξει μια μέρα στις ακτές μας. Το πρόβλημα είναι η κρατική πολιτική για τη λαθρομετανάστευση, ο τρόπος με τον οποίο η Πολιτεία διαχειρίζεται το ζήτημα. Πρέπει να το πούμε ξεκάθαρα και να το ξεκόψουμε μια και καλή: ο Έλληνας δεν είναι ούτε ρατσιστής ούτε ξενόφοβος. Ξέρει και από προσφυγιά και από ξενιτιά. Οι απάνθρωπες συνθήκες οφείλονται στις αναποτελεσματικές κρατικές πολιτικές. Και η πιο ανθρωπιστική κίνηση που μπορούμε να κάνουμε είναι να πιέσουμε για να αλλάξουν αυτές οι πολιτικές.
Αλήθεια, μήπως η μετατροπή του στρατοπέδου του Καρά Τεπέ σε κέντρο υποδοχής μεταναστών θα λύσει το πρόβλημα; Το ένα κύμα προσφύγων έρχεται μετά το άλλο, και σύντομα και το νέο κέντρο θα αποδειχθεί ανεπαρκές. Το πρόβλημα με την Παγανή δεν είναι το μέγεθος, αλλά η λογική της λειτουργίας της. Με το σχεδιασμό για τον Καρά Τεπέ, η Πολιτεία μάς λέει ότι η Παγανή ήταν ένα μικρό κέντρο αλλά αυτό που εσείς στη Λέσβο χρειάζεστε είναι ένα μεγάλο κέντρο. Λάθος! Το πρόβλημα με την Παγανή ήταν ότι δε λειτούργησε ως κέντρο υποδοχής αλλά ως κέντρο συγκέντρωσης. Με το να δημιουργήσουμε ένα μεγαλύτερο χώρο συγκέντρωσης, απλά αγοράζουμε περισσότερο χρόνο ώσπου να φτάσουμε πάλι σε μία εκρηκτική κατάσταση, όπου η μεγάλη συγκέντρωση λαθρομεταναστών θα δημιουργήσει τις συνθήκες για να γίνει και το καινούργιο μέρος κολαστήριο. Και τότε τι θα συμβεί; Θα κάνουμε και ένα δεύτερο; και ένα τρίτο; Ώσπου να γεμίσουν και αυτά ασφυκτικά και να έχουμε πολλές Παγανές; Ώσπου να γίνει ολόκληρη η Μυτιλήνη μία Παγανή; Ώσπου να γίνουν όλα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου μία απέραντη Παγανή; Αυτό το μέλλον μάς σχεδιάζουν;
Η λύση είναι μία: τα σημεία εισόδου να μη λειτουργούν ως χώροι συγκέντρωσης και κράτησης. Τα κέντρα υποδοχής να λειτουργήσουν ως πραγματικά κέντρα υποδοχής και όχι ως κέντρα παραμονής. Να γίνουν κέντρα παροχής της πρώτης ανθρωπιστικής βοήθειας και στη συνέχεια να λειτουργούν ως σημεία άμεσης, εντός τριημέρου προώθησης των λαθρομεταναστών προς τη μέσα Ελλάδα. Είναι πράξη σωφροσύνης, είναι πράξη ανθρωπισμού.

* Ο Σπύρος Γαληνός είναι βουλευτής Ν. Λέσβου της Νέας Δημοκρατίας.