Αν ο άνθρωπος κάνει την υπέρβαση και επιλέξει την συνεργασία από τον ανταγωνισμό, τότε θα δημιουργήσει το καλύτερο είδος στην πορεία εξέλιξης του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον κορυφαίο της επιστημονικής κοινότητας στην Εξελικτική Βιολογία, με Λεσβιακή καταγωγή Λευτέρη Ζούρο η συνεργασία και ο ανταγωνισμός αποτελούν μείγμα του πιο ωραίου φαινομένου, εκείνου της ζωής.  

Σε μία αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Ε», ο Λέσβιος επιστήμονας, εξηγεί πως η συνεργασία και ο ανταγωνισμός από επίπεδο κυττάρων σε επίπεδο ατόμων, επηρεάζει το άνθρωπο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του και αποτυπώνεται στις ανθρώπινες κοινωνίες. Επισημαίνει ότι η κοινωνιολογία πρέπει να μελετήσει ένα κομμάτι του ανθρώπου σαν αποτέλεσμα της βιολογικής του καταγωγής, «συγκερνώντας» τις δύο αυτές επιστήμες και αποδεικνύοντας στην πράξη πως η συνεργασία μπορεί να προάγει σημαντικά αποτελέσματα.  

Από τον ενστικτώδη άνθρωπο του Νεάντερταλ στο δίλημμα του Ηρακλή περί αρετής και κακίας ο κ. Ζούρος εξηγεί με πολύ στοχευμένο τρόπο ότι η εξέλιξη του ανθρώπου είναι συνέπεια των επιλογών του και πως αν σε αυτές προτάξει την συνεργασία με απώτερο σκοπό να γίνει καλύτερος και αυτό ακολουθώντας το πνεύμα ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι πολίτης της υφηλίου, γιατί έτσι θα αντιληφθεί τα ουσιαστικά προβλήματα που απασχολούν τον κόσμο.  

Ο κ. Λευτέρης Ζούρος, επισκέφτηκε την γενέτειρά του την Λέσβο με αφορμή το 15ο Διεθνές συνέδριο Ζωολογίας και Οικολογίας που πραγματοποιήθηκε τις προηγούμενες ημέρες στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η ομιλία του αφορούσε γενικότερα το φαινόμενο της ζωής και εκείνο της εξέλιξης. Δηλαδή πως από την αρχή της ζωής -που την τοποθετούμε γύρω στα 3,8 δις χρόνια- η ζωή είναι ένα μείγμα συνεργασίας και ανταγωνισμού. «Αυτά τα δύο πάνε μαζί και μέσα από αυτό το μείγμα που φαίνεται αντιφατικό, της συνεργασία από την μία και του ανταγωνισμού από την άλλη, δημιουργήθηκε όλο αυτό το ωραίο φαινόμενο της ζωής που κατέληξε στον άνθρωπο και στις ανθρώπινες κοινωνίες» εξηγεί και συνεχίζει: «Η συνεργασία στο επίπεδο των γονιδίων, η συνεργασία στο επίπεδο των κυττάρων, η συνεργασία στο επίπεδο των ατόμων και ο ανταγωνισμός αντίστοιχα είναι αναμφισβήτητα γεγονότα».  

Η υπέρβαση από τον ανταγωνισμό στην συνεργασία 

Το θέμα που θέτει -και στο οποίο καταλήγει στην ομιλία του - είναι ότι όντως ο ανταγωνισμός και η συνεργασία είναι κύρια συστατικά, κύρια χαρακτηριστικά των ανθρωπίνων κοινωνιών και αν και κατά πόσο ο άνθρωπος μπορεί να κάνει την υπέρβαση περνώντας από τον ανταγωνισμό στην συνεργασία.  

«Αν κάνει αυτή την υπέρβαση θα είναι ένα μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία της ζωής και θα μπορούσα να πω και του σύμπαντος. Τον ανταγωνισμό τον λέμε κάποιες φορές και ευγενή άμιλλα. Το θέμα όμως είναι ότι και οι πιο ήπιες μορφές της άμιλλας έρχεται κάποιο σημείο που μετατρέπεται σε ανταγωνισμό. Μπορείτε να πάρετε πολλά παραδείγματα. Μιλώ με πολλούς πεφωτισμένους ανθρώπους της εκκλησίας και κατά καιρούς γίνεται συζήτηση για επανένωση των εκκλησιών αλλά δεν προχωράει γιατί στην βάση υπάρχει ανταγωνισμός».  

«Το να ξεπεράσει λοιπόν κάποιος τον ανταγωνισμό είναι όπως οι φυσικοί λένε «ένα μοναδικό φαινόμενο». Για παράδειγμα λένε η γέννηση του σύμπαντος είναι μοναδικό φαινόμενο και έχουν τις ερμηνείες τους, αλλά μιλάνε για μία μοναδικότητα, ένα μοναδικό φαινόμενο. Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει την υπέρβαση νομίζω, καθώς ο ανταγωνισμός ακόμη και η συνεργασία, σε επίπεδο πρωτόγονων ανθρώπων των Νεάντερταλ ήταν πιο πολύ ενστικτώδης παρά συνειδητός».  

Ανταγωνισμός και παιδεία  

Συνεχίζοντας κάνει αναφορά στην παιδική ηλικία και την διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών και πως αυτός αλληλεπιδρά εν συνεχεία με την κοινωνία. «Σήμερα έχουμε την δυνατότητα να προτάξουμε αν μπορέσουμε την συνείδηση πάνω στην ορμή, στο ένστικτο. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί. Έχω την εντύπωση ότι η διαδικασία αυτή πρέπει να αρχίσει από πολύ νωρίς στην ηλικία του παιδιού. Οι παιδοψυχολόγοι μας λένε ότι το παιδί πολύ γρήγορα στην ηλικία των 4-5 χρόνων αντιμετωπίζει ένα δίλημμα -είναι το παλιό δίλημμα του Ηρακλή μεταξύ αρετής και κακίας - και το δίλημμα του παιδιού είναι αν θα εθιστεί σε μία κατάσταση δογματισμού, όπου τα πάντα πρέπει να τα περιμένει από κάποια ανώτερη δύναμη και από κάποια πηγή πληροφορίας που δεν βγαίνει από τον ίδιο τον άνθρωπο ή θα αναπτύξει ένα αίσθημα έρευνας και ερμηνείας με βάση τους φυσικούς νόμους. Εάν αυτό γίνει, νομίζω ότι το παιδί θα ξεφύγει από την έννοια του ότι «πρέπει να ανταγωνίζομαι κάποιον άλλον» και να μπει στο πνεύμα ότι «ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι πολίτης μιας χώρας αλλά πολίτης της υφηλίου». Δεν μπορεί να προτάσσει ότι η γλώσσα του, η ελληνική είναι η καλύτερη, γιατί έχει μια ιστορία 3000 ετών, κάτι που είναι πολύ ωραίο. Ωστόσο πρέπει να καταλάβει ότι αυτό είναι μόνο ένα πλεονέκτημα και ότι θα πρέπει να γίνει πολίτης της γης».  

Η πρόκληση της παγκοσμιοποίησης  

Εν συνεχεία ο κ. Ζούρος κάνει σύνδεση των ατόμων και των κοινωνιών με την προκλητική, όπως χαρακτηρίζει έννοια της παγκοσμιοποίησης, ενώ παράλληλα κάνει σύνδεση του ανταγωνισμού με την ανησυχητική, όπως είπε, εμφάνιση ακραίων πολιτικών σχημάτων που εκφράζουν και θέλουν να επιβάλλουν πολωμένες ιδέες και απόψεις.  

«Αν υποθέσουμε ότι έχουμε επισκέπτη από έναν άλλο ανεπτυγμένο πολιτισμό, από τον Άρη για παράδειγμα - που είναι κάτι που δεν θα συμβεί- για να μελετήσει τον άνθρωπο αυτό που θα τον εκπλήξει είναι ο ανταγωνισμός. Το πώς λοιπόν τόσο εύκολα «τρώγονται» οι άνθρωποι μεταξύ τους για θέματα επουσιώδη αν τα αναγάγει κανείς σε επίπεδο διεθνής κλίμακας και όταν την ίδια στιγμή χιλιάδες άνθρωποι στη γη πεθαίνουν από την πείνα και είναι σαν να μην έχουμε τα μέσα να λύσουμε κάποια προβλήματα οικονομικά. Πίσω από όλα αυτά ξέρετε κρύβεται ένα είδος απληστίας και αυτή η απληστία μεταφράζεται σε πολλά επίπεδα. Σε επίπεδο θρησκείας, γλώσσας, εθνικισμού σε επίπεδα χωρών και ηπείρων.  

Έχουμε εγκλωβιστεί στην απληστία αυτή κάτι το οποίο είναι πολύ ανησυχητικό. Αυτή η ιδέα του ανταγωνισμού είναι πίσω από τη σημερινή απειλή των ακραίων πολιτικών σχημάτων, που θέλουν να επιβάλουν την δική τους άποψη για το ότι υπάρχει μία ανώτερη φυλή που λέγεται λευκή φυλή, ότι υπάρχει ένας πολιτισμός που λέγεται δυτικός πολιτισμός.  

Όλα αυτά τρέφουν το αίσθημα του ανταγωνισμού και δρουν αντίθετα με την έννοια της υφηλίου σαν να είναι χωριό και αυτό που λέμε παγκοσμιοποίηση. Για μένα είναι αν θέλετε η πιο προκλητική έννοια για την σημερινή γενιά και τις επόμενες είναι εκείνη της παγκοσμιοποίησης».  

Η καλύτερη εκδοχή του ανθρώπου  

Ο κ. Ζούρος εκτιμά ότι για να εξελιχτεί ο άνθρωπος στην καλύτερη εκδοχή του είδους του πρέπει να καλλιεργήσει την συνεργασία. Ωστόσο διευκρινίζει ότι «δεν σημαίνει ότι αυτό πρέπει να μας κάνει να ξεχάσουμε το παρελθόν μας, ή ότι οι τοπικές κουλτούρες δεν έχουν μέλλον. Αυτό που πρέπει να γίνει ο σημερινός άνθρωπος είναι αυτό που λέγεται πολυπολιτισμικός. 

Ο άνθρωπος θα πρέπει σαν άτομο να μπορέσει να χωρέσει μέσα του όσο το δυνατόν περισσότερες κουλτούρες και να τις κατανοήσει και αντί να τις βλέπει σαν ανταγωνιστικές, να τις βλέπει σαν ένα μείγμα το οποίο είναι από μόνο του πολύ γόνιμο και δημιουργικό.  

Ο άνθρωπος θα πρέπει να είναι τέτοιος που να πει ότι: εάν βρεθώ στην Κωνσταντινούπολη θα πάω και στην Αγία Σοφιά να προσευχηθώ σαν ορθόδοξος χριστιανός, θα πάω και στο διπλανό τζαμί για να αποτίσω φόρο τιμής σε μία θρησκεία η οποία έχει καθοδηγήσει κάποια δισεκατομμύρια κόσμο και αυτό το εκτιμώ γιατί είναι μία κουλτούρα. Όταν όμως η κουλτούρα οδηγεί σε ανταγωνισμό τότε σημαίνει ότι έχουμε παρανοήσει το θετικό κομμάτι του πολιτισμού μας και έχουμε κατά κάποιο τρόπο δώσει μία υπερτροφεία στο ανταγωνισμό.  

Πρέπει να βλέπουμε όλες τις κουλτούρες, να μας αρέσει η διαφορετικότητα και να μην την αντιπαθούμε».  

Καταλήγοντας και απαντώντας σε όλους εκείνους που αναρωτιούνται πως η βιολογία επιδρά ή επηρεάζει την κοινωνιολογία καθώς πρόκειται για δύο ξεχωριστές επιστήμες απαντά ότι «Η κοινωνιολογία πρέπει να δει ένα κομμάτι του ανθρώπου σαν αποτέλεσμα της βιολογικής του καταγωγής».  

15th International Congress on the Zoogeography and Ecology of Greece and Adjacent Regions 

Η Ελληνική Ζωολογική Εταιρία, το Εργαστήριο Διαχείρισης Βιοποικιλότητας του τμήματος Περιβάλλοντος, Πανεπιστημίου Αιγαίου και το τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διοργάνωσαν το 15ο διεθνές συνέδριο «ICZEGAR» (International Congress on the Zoogeography and Ecology of Greece and Adjacent Regions), που πραγματοποιήθηκε στη Μυτιλήνη στις 12 - 15 Οκτωβρίου στο αμφιθέατρο του κτηρίου του ΤΩΘΒΕ στο Λόφο του Πανεπιστημίου. 

Το αντικείμενο του συνεδρίου περιλάμβανε όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη συστηματική, τη φυλογένεση, τη βιογεωγραφία, την οικολογία, την εξέλιξη και τη διατήρηση των ειδών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. 

Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν και να συνεργαστούν σε πολλά βασικά και εφαρμοσμένα ερευνητικά θέματα όπως, βιολογία διατήρησης, βιογεωγραφία, αλιεία, οικολογία πληθυσμών, φυλογενετική, φυλογεωγραφία κ.λπ. 

Ποιος είναι ο Ακαδημαϊκός Λευτέρης Ζούρος  

Ο Λευτέρης Ζούρος, κατάφερε με την δίψα του για την γνώση και κερδίζοντας υποτροφίες, την μία μετά την άλλη, να φτάσει από τη Λέσβο -και το αγαπημένο του χωριό τα «Γέλια», όπως τα λέει ο ίδιος, τη σημερινή Πελόπη- στην κορυφή της επιστημονικής κοινότητας στην Εξελικτική Βιολογία.  

Το βιογραφικό του σημείωμα τεράστιο. Υπήρξε καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Dalhousie του Καναδά, με το ερευνητικό του έργο να χρηματοδοτείται από το κρατικό Ίδρυμα Έρευνας του Καναδά. Το 1996 του απενεμήθη τιμητική καθηγητική έδρα (G. Campbell endowed chair of Biology). Το 1982 εξελέγη καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο. Από το 1998-2003 υπήρξε επίσης Διευθυντής του ιδρυθέντος από το 1987 Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης και συνετέλεσε σημαντικά στην οργάνωση, ανάπτυξη της ερευνητικής δραστηριότητας του Ινστιτούτου αυτού. Από το 2006 αποχώρησε λόγω ορίου ηλικίας από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, του οποίου είναι Ομότιμος Καθηγητής από το 2007. Σε αναγνώριση του επιστημονικού του έργου η Ακαδημία Αθηνών τον εξέλεξε στις 14 Ιουνίου 2007 νέο αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της «Θαλάσσιας Βιολογίας». Βραβεύτηκε με το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας, από την πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου εις μνήμην των αείμνηστων καθηγητών Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού.