Μέσα στην τραγική μνήμη των 100 χρόνων της Μικρασιατικής Τραγωδίας, κάτι ψήγματα που βρήκα, από την περιοδεία του 2019, στα Απέναντι, θέλω να προσφερθούν στην μνήμη των Χαμένων Πατρίδων. 

Η Σινασός, το σημερινό Μουσταφά Πασά, βρίσκεται στην μοναδική Καππαδοκία, 50 χιλιόμετρα ΝΔ της Καισάρειας. Πριν την αναγκαστική τους «ανταλλαγή» το 1924, ζούσαν εκεί σε μοναδικά αρχοντικά και λαξευμένα στα βράχια σπίτια, 3000 Έλληνες και 300 Τούρκοι. Όλα αυτά αποτελούν ένα Μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco. Μια από τις Ενοριακές της εκκλησιές, η μεγάλη Τρίκλιτη Βασιλική Κωνσταντίνου και Ελένης, έχει μετατραπεί σε Μουσείο, με ερειπωμένο εσωτερικό. Μοναδική είναι η Πρόσοψη της, γύρω από την κεντρική Πύλη με τον φυτικό διάκοσμο από βλαστούς αμπελιού. Το μοναδικό είναι η ύπαρξη στην πρόσοψη της έξη Ελληνικών επιγραφών, που αφορούν χορηγούς της κατασκευή της. 

1.Μαρμάρινη, κεντρική με ωραία κορνίζα: «Ναός είμαι των πανσέπτων βασιλέ/ων ευσεβών κωσταντίνου και ελένης/διωκτών των ασεβών επί μεν Σουλταν /Αχμέτη ανηγέρθην ολικώς +επί δε Απτούλ/Μετζίτη καλλωπίσθην ως εικός+κ’επί ης ιε/ραρχίας παισίου του κλεινούδι αγώνων/και δαπάνης του της Συνασού κοινού/ανηγέρθημεν εκ βάθρων τω 1729 επεσκευάσθη δε τω 1850». 

2. Μαρμάρινη πλάκα «αν προ χρόνων ω πατρίς μου/σ’ άλλον τόπον μετοικίζω παν/τοτε τους οφθαλμούς μου εις εσέ/ενατενίζω +τα Σχολεία κ’εκ/κλισίαις βοηθείας δίδω+/ένδοξον κ’ ευτυχισμένην φθά/νει να σε ίδω+/εάν δε ζητείς να μάθης αναγ/νώστα πώς καλούμαι+/γέννημα Αθανασίου χρηστός ο /του χούσου/είμαι + 1851 κατά Μάη

3. Μαρμάρινη μικρή πλάκα: «ο μεν λόγον τε και έργον συνερ/γήσας ωφελίμως εις επισκευήν του θείου Ναού του/του φιλοτίμως εχρημάτισεν ο ρίζου Σεραφείμ το/της πατρήδος τέκνον γνήσιον συντρέξαν εις καλ/λωπισμόν παν είδος 1850 κατά αυγ». 

Οι επόμενες βρίσκονται σε ηφαιστειακούς λίθους 4, σε δύο ήμισυ α «ΕΤΟΣ 1850/ΓΕΩΡ/ΓΙΟΣ ΗΔΑ β. «ΑΠΡΙΛΑΣ/ΣΑΒΒΑΣ//ΞΟΓΡΑ/ΜΑΤΖΗΣ

5. «ΛΑΖΑΡΟΣ [Π;]/ΑΜΑΖΟΓΛΟΥ /ΜΑΡΚΟΣ ΜΑΡ/ΗΟΓΛΟΥ(γ)1850

6. «ΝΗΚΟΛΑΣ Χη ΣΟΧΑΤΖΗ ΙΩΣΦ ΠΡΟΔΟΜΟΣ ΞΟΡ ΑΠΡα 1850». 

H εκκλησία του 1729 ξανακτίστηκε μεγαλύτερη, σύμφωνα με το Χατι Σερίφ του 1856. Χτίστηκε επί Αμπντούλ Μετζίτ Α. το 1850. Όλοι αυτοί ήταν χορηγοί το 1850-1851 και έστειλαν τις επιγραφές τους για να μνημονευτούν. 

Β. Η Κρήνη! Σε γέφυρα* υπάρχει κρήνη με μαρμάρινη Ελληνική Επιγραφή « …μένους δύω/Μερίδας …έως μίας επιζευγνύω/Αλ….η αυλή και ως όψις θριάμβου αρεγνώτου/ Διαιωνίζω αρετήν πρώτου πατριώτου/Υμνείτε τον βασίλειον Μουράτογλου απόντος η μνήμη ευτελής/Και επί απόντος αυτού και η μνήμη/εν έτη σωτηρίου 1865 Μηνί Οκτωβρίω». Στο επάνω άκρο, σε Οθωμανική γραφή αναφέρει ότι «εκτίσθη από Μουράτογλου Βασ»** 

* Μεγάλη γέφυρα που ένωνε δύο μαχαλάδες. Τώρα το ποτάμι είναι καλυμμένο ** Δημ. Λούπης