Γύρω από το Μοναστήρι

Η περιουσία της Μονής ήταν πολύ μεγάλη, κύρια σε εκτάσεις καλλιεργημένες, που απλωνόταν σε μια τεράστια περιοχή. Αυτή αναφέρεται αναλυτικά σε μια σειρά Κτηματολογίων, από τον 16^ο αι, που μάλλον ιδρύθηκε, έως το 1952. Αναφέρονται σωθύρια, χωράφια, μέρη, ελαιοκτήματα, βαλανιδεώνες, αγροί, μάνδρες, ένας νερόμυλος και ένας ή δύο ανεμόμυλοι. Νοικιάζονται σε ιδιώτες και το αντίτιμο είναι σε είδος ή σε νόμισμα. Καταγράφονται τα Κτηματολόγια του 1595, του 1840, του 1864, του 1931 και 1932 που αναφέρεται η εκποίηση από το κράτος μέρος της περιουσίας. Το 1952 η περιουσία που του ανήκει εκτιμάται σε στρέμματα και ετήσια πρόσοδο σε δραχμές. (Ι. Κλεόμβροτος, Mytilena Sacra Τομ. δ σελ. 295 έως και 322).

Θα αναφερθούμε σε μερικές θέσεις που έχουν και σημαίνουσα θέση στην ιστορία της μονής.

Λαγκάδα

Πρόκειται για την μεγάλη ρεματιά, που βρίσκεται νότια της Μονής, όπου αρχίζει ο Τσιχλιώντας και μετά από μια μεγάλη πορεία, εκβάλλει στην ομώνυμη παραλία. Διασχίζει την μεγάλη έκταση που χαρακτηρίζεται από το μεγάλο πετρωμένο δάσος, της ηφαιστειακής δράσης. Η πράσινη πορεία του μέσα στον καφετί περίγυρο, θεόγυμνο και χαραγμένο σαν από καμουτσίκι, φαντάζει μοναδική, επιβλητική εικόνα, που εμφανίζει που και που γκιόλες νερού, σέτια χαμένων καλλιεργειών παντού και κάτι χαμένα στο πουθενά σπιτάκια, με το αλώνι με κάτι τοίχους γύρω τους Δεν γνωρίζεις από πού φθάνει κανείς εδώ πια!. Όλα αυτά ανήκουν τώρα στην κτηνοτροφία. Εννιά κοντά χιλιόμετρα προς τα ΝΔ, δέχεται ένα κύριο παρακλάδι από τα ανατολικά, ανάμεσα στην μία κορυφή του Ορδύμνου (513 μ.) και την Σκάφη -Υψί. Η πλαγιά, που πέφτει από το μοναστήρι, μέχρι την Λαγκάδα, χαμηλά, είναι χαρακωμένη από τα μικρότερα ρέματα που την τροφοδοτούν και καταπράσινη από τον κυριότερο «Βαλανιδεώνα» του. Ένα από τα κυριότερα έσοδα, το βελανίδι της Δρυός της Αιγίλωπος. Το 1864 καταγράφεται εδώ «σοθύρι με 300 βαλανιφόρους δρύς». Το 1931 ο «βαλανιδεών της Λαγκάδας εκτείνεται σε 80 στρέμματα και δίνει ετησίως 200.000 δραχμές. Τελικά η Λαγκάδα δίνει στο μοναστήρι το 1932, μετά τις εκποιήσεις, 34.000 δρχ. τον χρόνο για 20050 στρέμματα. Το δε 1952, 76.000 δραχμές από τις εκμεταλλεύσεις που μένουν στην κυριότητα του. Στα κτηματολόγια, εδώ αναφέρεται και άλλη έγγειος περιουσία, γύρω από το «Παρεκκλήσι» του Ταξιάρχη. Επίσης σε όλα τα κτηματολόγια, αναφέρεται και ο Παλιόμυλος (Μήλος το 1595) που το 1864, στην θέση αυτή του Παλαιόμυλου, όνομα Μεσαρίων, αναφέρεται ο νερόμυλος της Μονής. Εδώ βρίσκεται, δίπλα στο ποτάμι του παλαιόμυλου, η τοποθεσία Αγελόμανδρα, με 20 πλατάνια και γεωργήσιμη γη, 80 μεσάρια (1864), ενώ το 1840 εδώ υπάρχει μάνδρα και χωράφι στον Ταξιάρχη. Το 1931, ο Αγρός στον Παλαιόμυλο, 20 στρ., έχει αξία 50.000 δραχ.

Σ’ αυτήν εδώ την κοιλάδα, είχε αναπτυχθεί μεγάλος Μεσαιωνικός οικισμός.

Το Υψηλό

Τώρα Καστροποιημένο

Με τον Ανεμόμυλο κάποτε (Στρατής Αναγνώστου)

με τους «βαλανιδεώνες του»

από την Αιγίλωπα Δρυ

αλλά και την σπανιότατη Quercus cerris

και τα πανταχού παρόντα κοπάδια