Μέσα στην Μεσαιωνική Γέρρα, ένας τόπος είναι και η τοποθεσία με το τοπωνύμιο Ασώματος. Είναι γνωστό το προσδιοριστικό του Ταξιάρχη, των «Ασωμάτων δυνάμεων των Αρχαγγέλων», που έδωσαν και το όνομα στο γνωστό χωριό του νησιού. Επάνω ακριβώς από το μεταγενέστερο ψαροχώρι των Πύργων, στην πλαγιά του βουνού, σχηματίζεται ένας επίπεδος χώρος, ένα μπαλκόνι, γεμάτο από κεραμική (αγγεία χρηστικά, πιθάρια, κεραμίδια σπιτιών και τούβλα)! Χαμηλά, ΒΑ, στην παραλία, με ένα μονοπάτι να κατηφορίζει, υπάρχει ο μεγάλος οικισμός (Κοντής 4ος π.Χ.-4ος μ.Χ. αι) του Καλαμά (πολλά σπίτια κάτω από την θάλασσα),στην θέση Κουρού Μπακάλη.

Στο πλάτωμα ο μικρός Ταξιάρχης είναι γεμάτος από μαρμάρινα μέλη του παλιού ναού (επιθήματα, κομμάτι θωρακίου, κολώνες). Πίσω από αυτόν, προς το χείλος, υπήρχε το θεμέλιο Πύργου,5,42Χ4,64 μ, με λαξευμένους λίθους, πάχους 0,60 μ. Με το υλικό αυτό χτίστηκε ο Ταξιάρχης. Προς τον δρόμο, υπάρχει ένα «ιερό», μια κτιστή κολώνα, αφιερωμένο στον Αι-Γιάννη, τον Βαπτιστή. Είχε στην κορυφή μια φακοειδή μυλόπετρα, από τον ελαιόμυλο του οικισμού (trapetum), την οποία μετά την αφαίρεσαν. Δεν είναι γνωστό τι υπήρχε εδώ! Ίσως το ερείπιο του μύλου. Λίγο βορειότερα, κάτω από τον δρόμο (ξεκινά από το Μάρμαρο και βγάζει στον Αύλωνα) υπάρχει το τρίτο ιερό, το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα, με την παρουσία νερού και μια αρράβδωτη, μαρμάρινη κολώνα μπροστά του! Και τέλος, επάνω από το πλάτωμα, στην κορυφή της πλαγιάς, σε ένα άλλο μικρό «μπαλκόνι» υπήρχε ένα αστέγαστο ιερό με ένα πρίνο, η Αγία Παρασκευή, με μέλη παλιάς εκκλησιάς! Εκεί έχτισαν ένα τσιμεντένιο εκκλησάκι!

Ο οικισμός σίγουρα ήταν συνέχεια του παραθαλάσσιου στον Καλαμά, του οποίου τα ευρήματα φθάνουν μέχρις εδώ! Πιστεύω επίσης πως είχε σχέση, σε κάποια χρονική περίοδο, με την Μονή των Αριστών, του 13ου αι, στο νησάκι, ακριβώς απέναντι του! Προς τον Αύλωνα, στην πλαγιά, στον Αι Γιώργη, υπάρχουν αρχιτεκτονικά μέλη κτηρίου, και η γνωστή επιγραφή ΛΛΩ; (Απόλλωνα;). Η θέση αυτή, με κεραμικά ευρήματα, είναι γνωστή σαν Μοναστηράκι.

Κάποιες παραδόσεις, για την σχέση του τόπου με το ομώνυμο χωριό, είναι μάλλον ανυπόστατες και στηρίζονται απλά στο ίδιο προσδιοριστικό του Ταξιάρχη! Πρόκειται για μια από τις θέσεις, στο παλίμψηστο των οικισμών και των ιερών της Μεσαιωνικής Γέρρας, επάνω από το στόμιο του πανέμορφου, ελαιοφόρου κόλπου της.

*Στα Χνάρια τα Παλιά, από σελ 72 έως 77.Οι φωτ. είναι του 1987 και 1992.Τώρα έχει κτιστεί σπίτι στο πλάτωμα.

Φώτο 1

Ο Ασώματος επάνω από το λιμανάκι των Πύργων...

...με τον Ασώματο Ταξιάρχη...

...με τα επιθήματα, τα θωράκια...

...και την διακόσμηση του παλιού ναού...

...δίπλα στον Μεσαιωνικό Πύργο...

...στον Αι Γιάννη με την Μυλόπετρα...

...στον Άγιο Παντελεήμονα...

...και στην Αγία Παρασκευή.