Διαδρομή 39

Γύρω από τη Βατούσα 4

Στον Άγιο Κοσμά, ένα νέο σχετικά εξωκκλήσι, δεν υπάρχουν μέλη παλιού ναού. Εξάλλου η εποχή γύρω πηγαίνει πιο βαθιά στο χρόνο. Στα μικρά σύγχρονα «ντάμια» της κτηνοτροφίας, χτίζει τη μακρόστενη, χωματένια φωλιά του ο τσοπανάκος (Sitta europaea), που με την τσιριχτή του φωνή συνοδεύει τα κοπάδια. Όλος αυτός ο χώρος εκτείνεται προς τα ανατολικά, φυτεμένος με τη βελανιδιά του Κουρατσώνα και τα σέτια των παρατημένων πια καλλιεργειών. Μαζί με τη βελανιδιά, η αχλαδιά (γκορτζιά), η αρκομηλιά, ο κέδρος, η φλήντρα (Φυλλίρα) και η τρικοκκιά (Κράταιγος). Το λιθόστρωτο χάνεται πια σε αδιάβατους τόπους, ενώ δίπλα του, ποιος ξέρει από πότε, βρίσκεται το στειρεμένο πια πηγάδι. Όπως και τα άχρηστα αλώνια.


Στον Άγιο Κοσμά με τους Κακέ και Τσελεμπή (πάνω) με χαμηλούς λοφίσκους (αριστερά) και φωλιές τσοπανάκων στα ντάμια (δεξιά)

Πλατώματα και κορυφώσεις βράχων οδηγούν στην επιβλητική κορυφή του βουνού. Τον «Πυργίσκο» (786 μ.). Ένα επίπεδο με κάθετα πρέμνα ένα τριγύρω. Αυτό το επιβλητικό ηφαιστειακό δημιούργημα προβάλλει επάνω από το Σκαλοχώρι.


Η κορφή του Πυργίσκου από τον οικισμό (αριστερά) και από το Σκαλοχώρι (δεξιά)

Εδώ, στην κορυφή, απέναντι από το οχυρό του Άι-Λια και με θέα την Αρχαία Άντισσα, χτίστηκε το κυκλικό κτίσμα.  Το ανέφερε σαν οχυρό, όπως τα τόσα άλλα, ο Β. Κουμαρέλλας, πριν από χρόνια.


... έχει οχυρό στο πλάτωμά του

Λέσβια δομή και όστρακα αγγείων μιας μικρής θέσης, ίσως και προστατευτικής του μεγάλου οικισμού με τις καλλιέργειες, στον Άγιο Κοσμά. Η χρονολόγηση του από τα Αρχαϊκά έως τα Ρωμαϊκά χρόνια, δείχνει την ανάγκη της ύπαρξής του εδώ επάνω. Από εδώ που φαίνεται το σύμπαν.