Μια εκδήλωση που έπρεπε να γίνει από καιρό στη Λέσβο, που ζει το προσφυγικό και το μεταναστευτικό από πρώτο χέρι για να ενημερωθούμε σχετικά με το τι συμβαίνει και στο νησί μας εγκλωβίζονται πρόσφυγες και μετανάστες από την Αφρική, οργάνωσε με μεγάλη επιτυχία η κίνηση πολιτών «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο» το περασμένο Σάββατο στον ΦΟΜ. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Μυτιληνιός, γνώστης του θέματος και της διεθνούς επικαιρότητας, έχοντας συμμετάσχει σε δεκάδες αποστολές του εξωτερικού με το Mega, δημοσιογράφος, που τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως υπεύθυνος των διεθνών στην εφημερίδα «Αυγή», Στρατής Αγγελής. Το λόγο έλαβαν στη συνέχεια, και ίσως για πρώτη φορά σε μια τέτοια εκδήλωση, Αφρικανοί πρόσφυγες που εξήγησαν δημόσια τους λόγους που τους οδήγησαν στη Λέσβο περιγράφοντας τη φρίκη των πολέμων, είτε θρησκευτικών, είτε φυλετικών, τις δικτατορίες και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που έχουν βιώσει στις χώρες από τις οποίες προέρχονται.
Ο Στρ. Αγγελής προέρχεται από οικογένεια μεταναστών, Μυτιληνιών, στην Αφρική: «Πήγαν στη Ζάμπια, πήγα κι εγώ, εκεί έβγαλα την Γ’ δημοτικού πηγαίνοντας σε δυο σχολεία, στο δημόσιο αγγλικό -με συμμαθητές μαύρους, Ινδούς, Εγγλέζους κλπ- και στο ελληνικό το απόγευμα, στην εκκλησία. Αλλά ήμουν από οικογένεια λευκών και οι λευκοί εξακολουθούσαν να έχουν το πάνω χέρι στην ανεξάρτητη μεν αλλά εξαρτώμενη πολιτικά και οικονομικά χώρα. Το ίδιο και σήμερα»
Εκεί είδε για πρώτη φορά σουπερ μάρκετ, σαφάρι αλλά και την απόλυτη φτώχεια: «Αυτές οι εικόνες, οι εμπειρίες, με έσπρωξαν να γίνω αυτό που έγινα, καλώς ή κακώς. Πήγα σε πολλές χώρες, σε εμπόλεμες ζώνες, γνώρισα το ρατσισμό από την ανάποδη -εκεί που το λευκός Ευρωπαίος σημαίνει εχθρός, ξένος εκμεταλλευτής- και δε σκοπεύω να επεκταθώ σε αυτό. Στη συνέχεια περιέγραψε αυτό που συμβαίνει στην Αφρική μέσα από στοιχεία για το προσφυγικό:
Ιταλία: Το 2017, 119.000 έναντι 181.000 μετανάστες το 2016, κυρίως μέσω Λιβύης, όχι από τη Λιβύη.
Ισπανία: Το 2017, δια θαλάσσης, 22.000 -τρεις φορές περισσότεροι από το 2016. Η ισπανική οδός προσελκύει ολοένα περισσότερους μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική, όχι μόνο μέσω Μεσογείου αλλά και Ατλαντικού.
Ιταλοί στρατιώτες βρίσκονται στα νότια σύνορα της Λιβύης για να ανακόψουν προσφυγικές ροές (από Τσαντ, Νίγηρα, Σουδάν, στη Σαχάρα στο ύψος του Τροπικού του Καρκίνου, εκεί όπου τα σύνορα είναι ευθείες γραμμές, κληρονομιά του αποικιακού παρελθόντος, πιθανώς προίκα στους επόμενους δυνάστες). Εκεί βρίσκονται επίσης Γάλλοι και Γερμανοί στρατιώτες, οι κυβερνήσεις τους λένε στους ψηφοφόρους ότι μπορούν να δώσουν κίνητρα στους τοπικούς δυνάστες για να κρατήσουν τους λαούς τους μέσα στα σύνορα. Ακόμα κι αν κάποιοι έχουν καλές προθέσεις, δύσκολο να υλοποιηθεί.

Για πολλές δεκαετίες, χώρες του δυτικού κόσμου (Αγγλία, Γαλλία κ.ά.) ίδρυσαν αποικίες στις περιοχές αυτές, με σκοπό την εκμετάλλευση του πλούτου για δικό τους όφελος, αφήνοντας τους κατοίκους να ζουν σε σχεδόν πρωτόγονη κατάσταση.

Στη Λιβύη
Στη Λιβύη κάνουν συμμαχίες με πολέμαρχους που με τη σειρά τους χωρίζονται σε στρατόπεδα. Δυο οι βασικοί αντίπαλοι στο εσωτερικό της χώρας: Στρατηγός Χαλίφα Χάφταρ στα ανατολικά (Βεγγάζη) εναντίον της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης με πρωθυπουργό Φαγιέζ αλ Σαράζ. Και οι δυο πλευρές έχουν επαφές με ΟΗΕ για τη διοργάνωση εκλογών το φθινόπωρο 2018. Την ίδια ώρα δεκάδες δισ. του καθεστώτος Καντάφι είναι παγωμένα σε ξένες τράπεζες. Αυτό είναι το μεγάλο έπαθλο, μαζί με το πετρέλαιο φυσικά. Αλλά θα μου πείτε έτσι κι αλλιώς οι μπίζνες συνεχίζονται, πετρελαιοφόρα πάνε κι έρχονται.
Στα μέσα Ιανουαρίου σκοτώθηκαν από έκρηξη βόμβας στη Βεγγάζη έξω από τζαμί 40 άνθρωποι και τραυματίσθηκαν 100. Σε αντίποινα, αξιωματικός του Χάφταρ εκτέλεσε με πιστόλι 10 άτομα έξω από το ίδιο τζαμί. Πέρασε στα ψιλά.
Κοντά στην Τρίπολη, σκλαβοπάζαρο, 400 δολάρια το κεφάλι- υπήρξε μεγαλύτερη δημοσιότητα λόγω CNN. Στη χώρα που καταστράφηκε από την επέμβαση στο όνομα της ελευθερίας.
Σύμφωνα με έκθεση εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ που αποκάλυψε το Ρώυτερς οι περισσότερες ένοπλες ομάδες που εμπλέκονται με τη διακίνηση συνδέονται με τις επίσημες αρχές, δηλαδή με τους φορείς με τους οποίους συνεργάζονται ευρωπαϊκές υπηρεσίες για τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης. Οι ίδιες ένοπλες ομάδες ελέγχουν άμεσα ή έμμεσα τα 24 κέντρα κράτησης στη Λιβύη καθώς και τη ροή προς τα παράλια, από όπου ξεκινούν οι βάρκες για την Ευρώπη.
-Χίλαρι για Καντάφι “We came, we saw, he died”. Απόλυτος κυνισμός και υπεροψία. Το μεγαλύτερο λάθος μου, είπε ο Ομπάμα, για την εξέγερση του 2011 και την ξένη επέμβαση, λες και η Συρία ήταν μικρότερο.
«Το παράδοξο της Υεμένης»
Ένα άλλο γεγονός στα μέσα Ιανουαρίου, που επίσης πέρασε στα ψιλά, ήταν η βύθιση ενός πλοιαρίου ανοιχτά της Υεμένης. Στην υπερφορτωμένη βάρκα που βούλιαξε μετά από πυρά πιθανώς των διακινητών επέβαιναν περισσότεροι από 150 άνθρωποι από τη Σομαλία και την Αιθιοπία. Πνίγηκαν τουλάχιστον 30. Η βάρκα είχε ξεκινήσει από το Άντεν με προορισμό το Τζιμπουτί.
«Μα για σταθείτε, έφυγαν δηλαδή Αιθίοπες και Σομαλοί από το Κέρας της Αφρικής για να πάνε στην αραβική χερσόνησο, στην Υεμένη που πνίγεται στο αίμα, για να επιστρέψουν από εκεί στο Τζιμπουτί, πάλι στην Αφρική;» αναρωτήθηκε ο Στρ. Αγγελής για να απαντήσει: Οι ρότες των διακινητών και οι επιλογές των απελπισμένων έχουν τη δική τους λογική. Αυτό που στο δικό μας μυαλό μοιάζει αδιανόητο ή παράλογο δεν είναι το ίδιο στο μυαλό ανθρώπων που ζουν με εντελώς διαφορετικούς φόβους, αγωνίες, ελπίδες. Εξάλλου πολλοί από αυτούς είχαν πάει στην Υεμένη όταν τα πράγματα ήταν καλύτερα και εν πάσει περιπτώσει πολύ καλύτερα από την προηγούμενη δική τους κατάσταση.
Αν και κατεστραμμένη πλέον από τον πόλεμο η Υεμένη εξακολουθεί να προσελκύει ανθρώπους από την Αφρική, σαν το πρώτο βήμα για να πάνε βορειότερα, σε πλούσιες χώρες του Κόλπου, ή σαν ένα πρώτο βήμα από όπου θα μπορέσουν να πάνε «ευκολότερα» στην Ευρώπη ή εν πάσει περιπτώσει να ξεφύγουν από το Κέρας της Αφρικής.
Γιατί να φύγουν από εκεί, γιατί δεν κάθονται να δουλέψουν, να καλλιεργήσουν τη γη, γιατί δεν κάθονται να … πολεμήσουν; «Μα αυτό έκαναν και κάνουν ακόμα πάρα πολλοί. Με τρομακτικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές, καταπίεση, αντάρτικα. Μην ψάξετε εκεί για αστική δημοκρατία δυτικού τύπου, εκεί μιλάμε για κατάλοιπα αποικιοκρατίας, μεταλλαγμένα επαναστατικά κινήματα που πέτυχαν ανεξαρτησία στη δεκαετία του 60, και συνέχιση της ξένης επέμβασης και εκμετάλλευσης πλουτοπαραγωγικών πηγών, πολύτιμων μετάλλων και σπάνιων ορυκτών.»
Νταντάμπ, Σομαλία
Το μεγαλύτερο προσφυγικό στρατόπεδο στον κόσμο, Νταντάμπ (UNHCR), στην ανατολική Κένυα, δημιουργήθηκε το 1991 - ως προσωρινό, για πρόσφυγες από τη Σομαλία- δεύτερο κύμα 2011 (130.000) - 26 χρόνια αργότερα φιλοξενεί 250.000. Οι 100.000 γεννήθηκαν και μεγαλώνουν εκεί, ζουν πρόσφυγες με τα εγγόνια τους- μακροχρόνιος εκτοπισμός. Πριν από 3 χρόνια ο πληθυσμός του ήταν πάνω από 350.000. Εκεί ζουν Σομαλοί, Αιθίοπες, από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό- απλώνει τα πλοκάμια της η Αλ Κάιντα- Σαμπάμπ, βρίσκεται 100 χιλιόμετρα από τα σομαλικά σύνορα.
Στη Σομαλία η κατάσταση «σταθεροποιείται» και αποσταθεροποιείται κάθε μήνα, «αν μπορεί να μιλήσει κανείς για σταθεροποίηση σε μια χώρα όπου το ¼ των εδαφών ελέγχεται από τους αντάρτες και ο πόλεμος συνεχίζεται, ενώ έχουν προηγηθεί σχεδόν τρεις δεκαετίες συγκρούσεων, λιμού και ξηρασίας»
Από την κρίση του νοτίου Σουδάν προέκυψαν περίπου δυόμιση εκατομμύρια πρόσφυγες, ένα εκατομμύριο στην Ουγκάντα, 800.000 στο Σουδάν, μισό εκατομμύριο στην Αιθιοπία, καμιά διακοσαριά χιλιάδες σε Κένυα και ΛΔΚ. Βάλτε στο λογαριασμό και γύρω στο μισό εκατομμύριο πρόσφυγες από την Ερυθραία σε όλο τον κόσμο, χωρίς να λογαριάσουμε εκατοντάδες χιλιάδες από το Νταρφούρ του δυτικού Σουδάν (πετρέλαιο).
«Υπάρχουν μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών στο εσωτερικό της Αφρικής και όποιος νομίζει ότι φτιάχνοντας την κατάσταση -ας πούμε στο Τσαντ- ότι θα αλλάξει τα πράγματα κάνει μεγάλο λάθος» επισημαίνει.
Το παράδειγμα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας
Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία έχει πληθυσμό περίπου 5 εκ. σε μια έκταση όση η Γαλλία και οι Κάτω Χώρες μαζί. Βρίσκεται στην τελευταία θέση του καταλόγου ανθρώπινης ανάπτυξης (human development index). Πέρα από την πρωτεύουσα, Μπανγκί, η παρουσία του κράτους είναι αμελητέα και ο μισός πληθυσμός εξαρτάται από την ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσει. Προσδόκιμο ζωής 50 χρόνια.
Η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση γενικευμένης αναρχίας όπου ένοπλες εγκληματικές ομάδες σε συμμαχίες με βάση τη θρησκευτική ταυτότητα (από τη μια Μουσουλμάνοι υποστηριζόμενοι από το Τσαντ, στο οποίο είχε στραφεί ο πρώην πρόεδρος Μποζίζε για επιρροή και από την άλλη Χριστιανοί) μάχονται σε τοπικό επίπεδο και οι περιοχές αλλάζουν χέρια συχνά. Εκτίμηση ΟΗΕ για πρόσφυγες: 2 εκατομμύρια.
Η χώρα είναι πάμπλουτη, αλλά ο πλούτος δε μένει εκεί. Διαμάντια, χρυσός, ουράνιο. Διεισδύει όπως και σε άλλες χώρες η Κίνα και παίζει σημαντικό ρόλο, όπως και η Γαλλία που συμπεριφέρεται σα να είναι ακόμη αποικία της.
Πάνω από 200.000 πρόσφυγες έχουν περάσει από την ΚΑΔ στα δυο γειτονικά Κονγκό (Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό- πρώην Ζαϊρ -πρώην βελγικό Κονγκό βλ, Λεοπόλδος) και στη Δημοκρατία του Κονγκό- πρώην γαλλική αποικία), στο Τσαντ, στο Σουδάν, στο Καμερούν. (Στην Ελλάδα έφτασαν το 2017, 5 αιτούντες άσυλο από την ΚΑΔ).
Το Καμερούν με πληθυσμό γύρω στα 25 εκατομμύρια από 200 διαφορετικές εθνοτικές ομάδες και φυλές, έχει τον ίδιο πρόεδρο από το 1983, τον Πολ Μπιγιά, ενώ κλιμακώνονται οι θρησκευτικές διαμάχες και ο διχασμός μεταξύ γαλλόφωνων και αγγλόφωνων. Πρώην γερμανική αποικία, τη μοιράστηκαν Γάλλοι και Βρετανοί μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο και έγινε ανεξάρτητη χώρα το 1960.
Η Ύπατη Αρμοστεία εκτιμά ότι στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό υπάρχουν πάνω από 4 εκατομμύρια εκτοπισμένοι, ενώ στα εδάφη της χώρας υπάρχουν ακόμη μισό εκατομμύρια πρόσφυγες από γειτονικές χώρες. Κατά προσέγγιση, ο πληθυσμός της χώρας ξεπερνά τα 70 εκατομμύρια.
«Τι συζητάμε τώρα…»
Ορισμένοι μπορεί να σκεφτούν, τι μας λέει τώρα αυτός, εδώ μας απειλούν οι Τούρκοι κι αυτός μιλά για την Αφρική. Αλλά θα ήταν καλό να γνωρίζουμε -όσοι δεν το γνωρίζουμε- ότι δίκτυα διακινητών μεταφέρουν από την Αφρική στην Κωνσταντινούπολη ανθρώπους με το αεροπλάνο, και από εκεί τους μεταφέρουν στα παράλια απέναντι.
Μπορεί άραγε μια Ευρώπη- φρούριο να το σταματήσει αυτό;» Πιστεύω πως Όχι. Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει ανθρώπους που δεν έχουν να χάσουν τίποτα παραπάνω από τη ζωή τους. Ανθρώπους που βάζουν τα παιδιά τους σε μια βάρκα και ξεκινάνε. Ανθρώπους που γνωρίζουν τι είναι ο πόλεμος, η απόλυτη εξαθλίωση και ξέρουν ότι υπάρχει πιθανότητα για καλύτερη ζωή» εξηγεί.
Από το Μαρόκο πάνε στην Τουρκία με αεροπλάνο, αλλά και μαύροι μετανάστες φτάνουν στη Φινλανδία από τη… Ρωσία μέσα στα χιόνια το χειμώνα, με ποδήλατο το καλοκαίρι.
Πώς το ξέρουν;
Μεγάλες μάζες ανθρώπων αποκτούν πρόσβαση στη γνώση και στην τεχνολογία. Η επικοινωνία και η γνώση. Με άλλα λόγια, βλέπουν , ακούνε, μαθαίνουν. Ξέρουν ότι πέρα από το χωριό τους, πέρα από την κωμόπολη, πέρα από την πιο μεγάλη πόλη, υπάρχει ένας άλλος, διαφορετικός κόσμος.
Επίσης το μαθαίνουν από άλλους που έκαναν ήδη το δρόμο, από εκείνους που δεν άφησαν τα κόκκαλά τους στη ζούγκλα ή στην έρημο, στη Σαχάρα, από εκείνους που δεν χάθηκαν στη θάλασσα. Και είναι πολλοί, εκατομμύρια. Και τα κίνητρα πολλά και αληθινά.
Από την άλλη, επισημαίνει, δεν μπορούμε κι εμείς να μην ξέρουμε ή να κάνουμε πως δεν ξέρουμε τι συμβαίνει εκεί. Δεν είναι πλέον πολύ μακρινή η Αφρική, ούτε μόνο εξωτική.

 

Ο Έντμοντ από το Κονγκό τόνισε: «Οι πρόσφυγες ψάχνουμε να βρούμε είναι καλύτερο μέλλον και ειρήνη για να ζήσουμε. Η χώρα μου είναι η πιο πλούσια σε ορυκτά και ταυτόχρονα η δεύτερη φτωχή στον κόσμο»

Διαπραγματεύσεις στον ΟΗΕ
Στα τέλη Φλεβάρη ξεκίνησαν στο ΟΗΕ οι διαπραγματεύσεις ώστε να υπογραφεί τον Δεκέμβριο στο Μαρόκο μια Παγκόσμια Συμφωνία για την Ασφαλή, Συντεταγμένη και Νόμιμη Μετανάστευση. Οι ΗΠΑ του Τραμπ δεν συμμετέχουν (εμπορικός πόλεμος για το ατσάλι, κλπ) . Δεν είναι μόνο η φτώχεια και οι πόλεμοι, είναι και η υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτά που τώρα ζούμε μπορεί να είναι η αρχή ενός ακόμα μεγαλύτερου κύκλου. Είναι άμεση ανάγκη, είπε ο ΓΓ του ΟΗΕ Γκουτέρες, να αναπτύξουν οι χώρες μια στρατηγική για τη διαχείριση μεγάλων ροών, σημειώνοντας ότι όσο μεγαλύτερα είναι τα εμπόδια και οι περιορισμοί τόσο ενθαρρύνεται η παράτυπη μετανάστευση και ενισχύονται τα δίκτυα των διακινητών.
Ανεργία
Στη βόρεια Αφρική, στις χώρες του Μαγκρέμπ, ένας στους τρεις νέους είναι άνεργος, τη στιγμή που αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς ο πληθυσμός. «Πέρα από τις στατιστικές, είδα με τα μάτια μου νέους, πάρα πολλούς νέους στην Αλγερία και στο Μαρόκο. Νέους παγιδευμένους σε έναν κόσμο που δεν δίνει διεξόδους οικονομικούς, πολιτικούς, στην καθημερινότητα, στις σχέσεις. Ασφυκτιούν. Τέλος, εμείς εδώ στη Μυτιλήνη που καμαρώνουμε για την Ελ Μετλέν του συμπατριώτη μας Μπαρμπαρόσα στην Τυνησία, ας αναλογιστούμε ότι είναι ένα από τα κοντινότερα σημεία της Αφρικής με την Ευρώπη, με τη Σικελία», κατέληξε ο κ. Αγγελής.