Στους χώρους της Αριστεράς οι μνήμες, τα τραύματα, τα συνθήματα και οι αναλύσεις που διαμόρφωσαν ολόκληρες γενιές αφορούσαν την Αμερική, την Αγγλία, τους «δυτικούς» ή τον ατλαντισμό. Από εκεί ξεκινούσαν κι εκεί κατέληγαν όλα τα δεινά και οι αμαρτίες πολιτικής και Ιστορίας. Γι' αυτό και όταν θα προκύψουν αναμετρήσεις, συγκρούσεις ή δράματα όπου η μια πλευρά είναι «με τη δύση», ένας κόσμος μπλοκαρίστηκε και δυσκολεύεται. Τώρα που ο επιτιθέμενος και ο εισβολέας είναι η Ρωσία, πάρα τις θεωρητικές αποστάσεις και τις κριτικές κάποιων και στο παλιό σοβιετικό μοντέλο και, προφανώς, στην πουτινική εκδοχή αυταρχικού κράτους, μεγάλο μέρος αριστερών πολιτών αντιδρά ανόρεκτα ή καταφεύγοντας σε γενικόλογους συμψηφισμούς. Η αψίκορη αγανάκτηση αναγνωρίζει μόνο γνώριμες συχνότητες: καπιταλισμός Ακροδεξιά, (νέο) φιλελεύθερες κυβερνήσεις. Παρόλο που ανά τον πλανήτη βρίσκουμε διαφορετικές μορφές αυταρχισμού και καταδυνάστευσης στον κόσμο, πολλοί μέσα στην ελληνική Αριστερά δεν συμπάσχουν αναλόγως. Ακόμα κι όταν θα δηλώσουν «εναντίον», θα βγαίνει από μέσα τους η τάση να δικαιολογούν και τελικά να «δίνουν βάση» σε όποιον, κάθε φορά, ξεπροβάλλει ως εχθρός της Δύσης και των χωρών της. 

Με την Ουκρανία και τον αγώνα του λαού της παρατηρεί κανείς και κάτι επιπλέον. Η ίδια η χώρα και το δράμα της δεν συγκινούν. Έχει μάλιστα παγιωθεί μια προκατάληψη που βάφτισε μια σειρά από χώρες και λαούς «ακροδεξιούς» ή ακόμα και «νεοναζιστές»- ιδίως τις Βαλτικές δημοκρατίες και από κάποια χρόνια την Ουκρανία. Στο κοινό που διαλαλεί τις αντιφασιστικές του ιδέες στη χώρα μας (και περιλαμβάνει και ένα σημαντικό τμήμα καλλιτεχνών και νέων δημιουργών) είτε δεν είναι γνωστή, είτε παραμένει κατά βάση αδιάφορη η ύπαρξη αντιδραστικών και φιλοφασιστικών ιδεών και ρευμάτων στη Ρωσία. Η αντίληψη πως ο φασισμός συνδέεται με τη «Δύση» και τα αστικά φιλελεύθερα συστήματα, φτάνει να αθωώνει ή έστω να καθιστά πολλούς μη δυτικούς ή αντιδυτικούς αυταρχικούς λιγότερο βλαπτικούς και άξιους για εναντίωση. 

Με άλλα λόγια, ο δονούμενος με πλείστες αφορμές αριστερός ή αντισυστημικός συναισθηματισμός στη χώρα μας δεν μπορεί να συντονιστεί με τον αγώνα των Ουκρανών εναντίον των Ρώσων εισβολέων. Μιλάει ασφαλώς τη σεβαστή γλώσσα της ειρήνης και της συναδέλφωσης των λαών. Συνθηματολογεί ή διατείνεται πως επιθυμεί έναν κόσμο χωρίς εξοπλισμούς και πολεμικές επιχειρήσεις. Η αλληλέγγυα καρδιά του χτυπά μόνο για ορισμένους λαούς και πεπρωμένα. Όποιος εθνικός αγώνας τυγχάνει να υποστηρίζεται από τις δυτικές κυβερνήσεις ή το ΝΑΤΟ, σαν να μην αξίζει ξεχωριστή αναφορά. Και μάλλον περνάει γρήγορα από την οθόνη για να μείνει στο τέλος η καταδίκη της δικής μας κυβέρνησης ή άλλα αντιπολιτευτικά θέματα. 

Όποιος έχει κάποια επαφή με τον δημόσιο λόγο και την έκφραση των πολιτικών συναισθημάτων αυτό τον μήνα, έχει διαπιστώσει λοιπόν μια ενοχλημένη ή άβολη ψυχρότητα. Οι λίγες εξαιρέσεις αφορούν κάποιους λίγους, αριστερούς δημόσιους διανοούμενους που θέλησαν να πάρουν αποστάσεις από συναισθήματα και αντανακλαστικά του χώρου, παραμένοντας, φυσικά, κοντά σε σταθερές, όπως, λόγου χάρη, η άρνηση για κάθε αμυντική, στρατιωτική βοήθεια στους Ουκρανούς αλλά και η αμφισβήτηση του ρόλου του ΝΑΤΟ. 

Ωστόσο, η ενοχλημένη ψυχρότητα αν όχι η εξίσωση όλων των παικτών ως ενόχων είναι ο κανόνας. Αυτή η στάση δείχνει τη δυσκολία κάποιων να αποδεχτούν πως και οι ίδιοι ίσως αποτελούν, θέλοντας και μη, κομμάτι της δυτικής πολιτικής ταυτότητας και ορισμένων βασικών άρθρων της. Σε τελική ανάλυση, ο αποτροπιασμός απέναντι στην μαρτυρική Μαριούπολη, η οργή απέναντι στον ρωσικό ιμπεριαλισμό, στα ψέματα και στον κυνισμό του και η αλληλεγγύη στα εκατομμύρια ουκρανών προσφύγων, θα μπορούσαν και να έχουν τον πρώτο λόγο. Δεν θα κόστιζε κάτι. Να είναι δηλαδή εφάμιλλα άλλων εκστρατειών συμπάθειας. Δεν είναι όμως. Όσα και αν τραβήξουν οι δύστυχοι Ουκρανοί, φαίνεται πως δεν θα θεωρηθούν ποτέ μέρος των «κολασμένων της γης», για να τύχουν και της ανάλογης θερμής συμπαράστασης. 

* Ο Νικόλας Σεβαστάκης είναι καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο ΑΠΘ και συγγραφέας.  

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Τα ΝΕΑ» του Σαββάρου 2 Απριλίου