«Όλοι γνωρίζουν τον Αριστοτέλη, αλλά λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν ότι αυτός θεμελίωσε τη βιολογία.» Πόσο μάλλον ότι τόπος δράσης του για αυτό υπήρξε η περιοχή της Καλλονής και της Αρχαίας Πύρρας. Ο Dr. Armand Leroi, καθηγητής Βιολογίας στο Imperial College του Λονδίνου, έζησε μία «αποκάλυψη» όταν βρήκε το βιβλίο του Αριστοτέλη «Περί τα Ζώα Ιστορίαι», εξαίσιο δείγμα επιστημονικής έρευνας πάνω στη βιολογία των ζώων, που ο μεγάλος φιλόσοφος διεξήγαγε στη Λέσβο. Έτσι, με χρηματοδότηση από το ΒΒC και με πρωτοβουλία του Dr. Leroi, πριν από ένα μήνα περίπου βρέθηκε στο νησί και κυρίως στον κόλπο της Καλλονής τηλεοπτικό επιτελείο, το οποίο πραγματοποίησε γυρίσματα για σχετικό ντοκυμαντέρ, που θα έχει τίτλο «Η Λιμνοθάλασσα του Αριστοτέλη». Συνοδεύσαμε το επιτελείο μία από τις μέρες που ήταν εδώ, ζήσαμε από κοντά την εμπειρία των γυρισμάτων, μένοντας εντυπωσιασμένοι από την πολύωρη δουλειά που απαιτείται για να γυριστούν μερικά λεπτά ταινίας και μιλώντας με τον Dr. Leroi, ο οποίος μάς αφηγήθηκε το πώς έφτασε ως την παραγωγή του ντοκυμαντέρ, ακολουθώντας τα βήματα του Αριστοτέλη…

Ο σημαντικότερος φιλόσοφος της ιστορίας, ο Αριστοτέλης, υπήρξε ταυτόχρονα και ο θεμελιωτής της επιστήμης της βιολογίας, στην οποία βασίστηκε και το σύνολο του έργου του. Αυτό που καθιστά τον Αριστοτέλη πρωτοπόρο στο χώρο της επιστήμης αυτής, είναι το ότι δεν αρκούνταν σε υποθέσεις, αλλά προχωρούσε σε προσωπικές παρατηρήσεις και έρευνες, τις οποίες έκανε με μεγάλη μεθοδικότητα, καταγράφοντας πάρα πολλές πληροφορίες που αφορούσαν τα έμβια όντα που εξέταζε.
Σύμφωνα με τις πηγές, τις κύριες βιολογικές του μελέτες ο Αριστοτέλης τις πραγματοποίησε στη Μικρά Ασία, τη Λέσβο και την Πέλλα και με βάση αυτές έγραψε πλήθος έργων. Στο «Περί τα Ζώα Ιστορίαι» - θηλαστικά, πτηνά, ψάρια - περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια τα διάφορα όργανα του σώματος των ζώων, τα στοιχεία που το αποτελούν, τους διαφορετικούς τρόπους αναπαραγωγής, τις τροφικές τους συνήθειες, τα οικοσυστήματα και τις συμπεριφορές τους. Το σύνολο του έργου του Αριστοτέλη εξυμνήθηκε από μεταγενέστερους βιολόγους και ζωολόγους, όπως το Δαρβίνο που, άλλωστε, είχε ονομάσει τον Αριστοτέλη «Πατέρα της Βιολογίας».

Ανακαλύπτοντας το «Περί τα Ζώα Ιστορίαι»…
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Dr. Armand Leroi, καθηγητή Βιολογίας στο Imperial College του Λονδίνου, «όλοι γνωρίζουν τον Αριστοτέλη, αλλά λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν ότι αυτός ίδρυσε τη Βιολογία». Ο ίδιος ενθουσιάστηκε όταν, έχοντας έρθει το 2000 για διακοπές στην Αθήνα και αποφασίζοντας να ταξιδέψει και στη Λέσβο για να επισκεφθεί το φίλο του, καθηγητή Γιώργο Κόκκορη, βρήκε στο τμήμα Κλασσικών Συγγραφέων του βιβλιοπωλείου «Ερατώ», στο Μοναστηράκι, το βιβλίο του Αριστοτέλη «Περί τα Ζώα Ιστορίαι», σε αγγλική μετάφραση, από το βιολόγο D’ Arcy Thompson. Μέσα στο βιβλίο αυτό, ο Αριστοτέλης αναφέρει την περιοχή της Πύρρας, που βρίσκεται στον κόλπο της Καλλονής, ενώ περιγράφει διεξοδικά τον τελευταίο, μιλώντας για τα πάνω από 150 είδη ψαριών και ζώων που, τεμαχίζοντάς τα και μελετώντας τα, έχει ταξινομήσει.



«Ο Αριστοτέλης υπήρξε ο θεμελιωτής της βιολογίας», μας λέει ο Dr. Leroi. «Έγραψε το βιβλίο “Περί τα Ζώα Ιστορίαι”, αλλά και πολλά άλλα συγγράμματα, που αφορούσαν την κίνηση των ζώων, το βιολογικό τους σύστημα κ.λπ.. Πού έκανε όλη αυτή τη δουλειά; Δεν έχουμε πολλά βιογραφικά του στοιχεία, παρά μόνο ίχνη, αλλά πιστεύουμε ότι, ενώ ως τα 37 του δούλευε στην Ακαδημία του Πλάτωνα ως δάσκαλος, μετά το θάνατο του δεύτερου και ενώ η θέση του, αντί για τον Αριστοτέλη, πήγε στον ανιψιό του Πλάτωνα, απογοητευμένος έφυγε και πήγε στην Άσσο, στην Τουρκία. Μετά από ένα - δύο χρόνια, ο Αριστοτέλης επέστρεψε στη Λέσβο, πιθανώς για να συναντηθεί με το φίλο του Θεόφραστο. Ερχόμενος εδώ, αλλάζει το αντικείμενό του και από φιλόσοφος γίνεται βιολόγος, ιδρύοντας έτσι, μαζί με το βοτανολόγο Θεόφραστο, και την επιστήμη της Βιολογίας. Η Αρχαία Πύρρα υπήρξε για τον Αριστοτέλη ό,τι τα νησιά Γκαλάπαγκος για το Δαρβίνο.»
Το βιβλίο αυτό, λοιπόν, στάθηκε αφορμή να έρθει ο Dr. Leroi στη Σκάλα Καλλονής, όπου πέρασε κάποιο καιρό μιλώντας με τους ψαράδες και τους κατοίκους της περιοχής, έχοντας ως απώτερο στόχο τη συγκέντρωση υλικού για τη μελλοντική δημιουργία ενός σχετικού ντοκυμαντέρ, χρηματοδοτούμενου από το BBC. Πριν λίγες εβδομάδες, ο Dr. Leroi επισκέφθηκε για τέταρτη φορά τη Λέσβο, μαζί με το συνεργάτη του, καθηγητή Κλασσικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης Dr. Richard King και τηλεοπτικό επιτελείο, προκειμένου να ολοκληρώσουν, πλέον, τα γυρίσματα του ντοκυμαντέρ, με θέμα τόσο τη δράση του Αριστοτέλη στην περιοχή του κόλπου της Καλλονής, όσο και τα βιώματα του ίδιου του Dr. Leroi, μέχρι να φτάσει στην παραγωγή του ντοκυμαντέρ.



Τα γυρίσματα
Tο ραντεβού με τον Dr. Leroi και τους λοιπούς συντελεστές του ντοκυμαντέρ ήταν για το μεσημέρι της Πέμπτης 11 Ιουνίου, στο ξενοδοχείο «Pasiphae Hotel», στη Σκάλα Καλλονής. Με μια μικρή καθυστέρηση, αφού του ραντεβού μας είχαν προηγηθεί γυρίσματα στο Σίγρι, μπήκαμε στο αυτοκίνητο και ακολουθώντας το άσπρο βανάκι του συνεργείου, κατευθυνθήκαμε προς την Καλλονή, όπου θα γίνονταν τα γυρίσματα. Εκεί, σε ένα τοπικό café, ο καθένας πήρε το πόστο του για το γύρισμα. Ζέστη πολλή, η σκηνή να γυρίζεται ξανά και ξανά, όπως γίνεται πάντα, ακόμη και σε ένα ολιγόλεπτο πλάνο, κάτοικοι και πιτσιρίκια της Καλλονής να μας πλησιάζουν για να ρωτήσουν «Τι κάνουν αυτοί εδώ;» και την αίσθηση μιας ιδιαίτερης εμπειρίας να υπάρχει διάχυτη στο χώρο.
Το θέμα των γυρισμάτων στην Καλλονή ήταν το εξής: ο Dr. Armand Leroi συναντά το φίλο του kαθηγητή Γιώργο Κόκκορη, σε κάποιο café της Μυτιλήνης. Κατά τη συνάντησή τους αυτή, του εξιστορεί την εύρεση του βιβλίου «Περί τα Ζώα Ιστορίαι» στο βιβλιοπωλείο στο Μοναστηράκι και του εξηγεί το ότι ο Αριστοτέλης είχε βρεθεί στην περιοχή του κόλπου της Καλλονής, ρωτώντας τον κ. Κόκκορη εάν ξέρει πού βρίσκεται η Αρχαία Πύρρα. Με τη βοήθεια ενός χάρτη, ο κ. Κόκκορης δείχνει την περιοχή στον Dr. Leroi και του υπόσχεται να τον μεταφέρει εκεί.



Κάθε φορά που βρίσκει λίγο χρόνο, μέχρι να τον ξαναφωνάξει ο σκηνοθέτης του, ο Dr. Leroi δράττεται της ευκαιρίας να μας βάλει λίγο περισσότερο στο κλίμα και να μας εξηγήσει πώς έφτασαν τόσο ο Αριστοτέλης, όσο και ο ίδιος στη Λέσβο, στη Σκάλα Καλλονής, πώς έφτασε να γυρίζεται σήμερα αυτό το ντοκυμαντέρ.
Τα γυρίσματα συνεχίστηκαν σε ένα πλάτωμα λίγο πιο πάνω από την Καλλονή, από όπου, σύμφωνα με το σενάριο, οι δύο φίλοι θαυμάζουν τον κόλπο από ψηλά και συζητούν για τις ομορφιές του νησιού.
O κ. Κόκκορης, ο οποίος ανέλαβε να μας κάνει όλη την προκαταρκτική ενημέρωση για τα γυρίσματα του ντοκυμαντέρ, λέει για τα γυρίσματα: «Οτιδήποτε δίνει διαφορετικές πτυχές εναλλακτικού τουρισμού είναι πολύ θετικό για τη Λέσβο. Το συγκεκριμένο ντοκυμαντέρ αποτελεί, αναμφισβήτητα, μια συνεισφορά στη γνωστοποίηση ενός μάλλον άγνωστου στην Ελλάδα στοιχείου: ότι ο Αριστοτέλης αποτέλεσε τον πρώτο βιολόγο. Παράλληλα, το ότι ο Αριστοτέλης έζησε στη Λέσβο ανοίγει ένα καινούργιο κεφάλαιο, που πολλοί δε γνωρίζουμε.»