Την Κυριακή 18 Ιουλίου 2010, στις επτά το απόγευμα, βρεθήκαμε στην Πελόπη και στην τρίκλιτη βασιλική ενοριακή εκκλησία διακρίναμε την επιγραφή: «+Ο ΘΕΙΟS ΟΥΤΟS ΚΑΙ ΙΕΡΟS ΝΑΟS ΤΩΝ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΣΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΦΙΛΟΤΙΜΩ ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΕΓΧΩΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΤΕΡΩΝ ΦΙΛΕΥΛΑΒΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΘΗ ΥΠΟ ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΗΘΥΜΝΗS ΚΥΡΙΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΜΟΛΥΒΟΥ. ΤΗ ΚΣΤ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΑΩΛΔ».
Πρωτομάστοράς της ήταν ο Ανεμωτήσιος κάλφας Στρατήγης Καρέκος, οι εικόνες στο τέμπλο φιλοτεχνήθηκαν την ίδια χρονιά το 1834 από τον συνεπώνυμό μου αγιογράφο Κυριαζή, ενώ το καμπαναριό κτίσθηκε αργότερα, το 1870. Περιδιαβαίνοντας τον εντυπωσιακό αυλότοιχο που την αγκαλιάζει σαν κάστρο, προχωρήσαμε στο γεφύρι του ποταμού που κατεβαίνει ορμητικά από τον Λεπέτυμνο. Απολαμβάνοντας τη θέα με τον Άι-Λια στην κορυφή του ψηλότερου βουνού της Λέσβου, αναφερθήκαμε στην προέλευση των ονομασιών του χωριού:
- Ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Γαβριήλ, το 1640, καταγράφει το όνομα Γέλοια με εβδομήντα οίκους χριστιανών και κανένα Αγαρηνών.
- Ο Σταυράκης Αναγνώστης, το 1850, ερμηνεύει: Αγέλια ή Γέλια από το Αγ’ Ηλία, Αγήλια, Αγέλια ή διότι έχει κατοίκους (τους Τούρκους ως επί το πολύ) με αγέλας (αγήλια, μάνδρας).
- Ο Σταύρος Τάξης, το 1909, το αναφέρει ως Γέλοια με 260 οικογένειες με τις 60 οθωμανικές.
- Στέφανος Βυζάντιος τον 6ο μ.Χ. αιώνα καταγράφει μια γειτονική Πελόπη ως κώμη της Λυδίας προς την Φρυγία, όπου ο κάτοικός της ονομαζόταν Πελοπεύς. Το όνομά της η Πελόπη το πήρε από τον Πέλοπα γιο του Βασιλιά της Φρυγίας της Μικράς Ασίας, που πέρασε πριν από τον Τρωικό Πόλεμο από τη Λέσβο, όταν έφυγε για να πάρει μέρος στους αγώνες που διοργάνωσε ο Βασιλιάς των Μυκηνών και με δόλο κατέλαβε τον εκεί θρόνο δίνοντας και το όνομά του στην Πελοπόννησο.
- Ο Μάκης Αξιώτης αναφέρει πως σε τούρκικο φιρμάνι του 1796 γράφεται με το όνομα Πελέμπε, παραπλήσιο εκείνου της Πελόπης και ορίζεται σε αυτό ότι θα πληρώνουν οι κάτοικοι μόνο 250 γρόσια επειδή θα παρατηρούν από την τοποθεσία «Βίγλα» των 968 μέτρων σε συνεχή βάρδια για τυχόν επιδρομές των πειρατών στο νησί.
Καθίσαμε στο καφενείο απέναντι από το κτήριο του τζαμιού που τώρα είναι αποθήκη και παραγγείλαμε ένα πενηνταρέλι ούζο. Απολαύσαμε τους μεζέδες που το συνόδευαν με τέσσερα πιάτα που περιείχαν: Καλομαγειρεμένο νοστιμότατο ντόπιο κοκκινιστό κρέας, ψιλοκομμένες τηγανητές πατάτες, αγγουροντομάτα με κρεμμύδια και ελιές, τυρί φέτα με λαδορίγανη, μαζί με μπόλικο ζυμωτό ψωμί, μια κανάτα νερό και παγάκια, πληρώνοντας μόλις επτά ευρώ!
Το ηλιοβασίλεμα ακολουθήσαμε στην πλατεία προς την έξοδο του χωριού τις τολμηρές Αμαζόνες που ιππεύουσες τα στολισμένα άλογα συμμετείχαν στον διαγωνισμό που διοργάνωσε ο τοπικός γυναικείος σύλλογος: «ο Προφήτης Ηλίας» και συγκρατήσαμε τα παρακάτω αντίστοιχα ονόματα αλόγων και Αμαζόνων: Κεραυνός - Ιφιγένεια και Άκης - Μαίρη από Πελόπη, Λεπέτυμνος - Βάσω από Υψηλομέτωπο και το εντυπωσιακότερο δίδυμο Έρωτας - Δέσποινα από την Πέτρα.
Αναχωρώντας παρατηρήσαμε την ταμπέλα του κεντρικού δρόμου με το όνομα του καταγόμενου από την Πελόπη υποψηφίου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Μιχάλη Δουκάκη και υποσχεθήκαμε να χαρούμε το επόμενο καλοκαίρι το τριήμερο πανηγύρι όπου από το χωριό μαζί με τους εγχώριους, καβάλα σε άλογα ακολουθώντας τον αμαξιτό δρόμο, δίπλα στην γραφική περιπατητική διαδρομή, θα πάμε στο ξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία για μία τουλάχιστον διανυκτέρευση στην βραχώδη κορυφή του Λεπέτυμνου, κάτω από τα αστέρια.