Δημήτρης Ταλιάνης (φωτογραφίες), Πάνος Θεοδωρίδης (κείμενα)
Επαγγέλματα που άντεξαν στο χρόνο
Εκδόσεις Τοπίο
Αθήνα 2009, σελ. 192

Καμπανάς, κουδουνάς, χαλκουργός, γανωτής, βυρσοδέψης, καραβομαραγκός, αγγειοπλάστης, κουκλοποιός, σαγματοποιός, καροποιός, βαρελοποιός, μαχαιροποιός, κηροποιός, οινοποιός, λαμαρινάς, καλαθοπλέκτης, μυλωνάς. Αυτά είναι μερικά από τα επαγγέλματα που άντεξαν στο χρόνο και κάποιοι απ’ τους τελευταίους τεχνίτες που παρουσιάζει ο φακός του συμπατριώτη μας φωτογράφου και εκδότη Δημήτρη Ταλιάνη και η γραφίδα του Πάνου Θεοδωρίδη.
Οι συντελεστές της υπέροχης αυτής έκδοσης μάς καλούν να «περιηγηθούμε στην κοινωνία των επαγγελμάτων που χάνονται, που σβήνουν, που διατηρούνται χάρη στο πείσμα και στην ιδιαίτερη ματιά που έχουν για τη ζωή μερικοί εκλεκτοί τεχνίτες. Να παρακολουθήσουμε την τέχνη και τις τεχνικές τους, τη φωλιά απ’ όπου γεννάνε τις ιδέες τους, το περιβάλλον που ταυτίζεται με την περιπέτεια της ζωής τους, την ακτινοβολία και το ξάφνιασμα που δημιουργεί στον αμύητο ο συνδυασμός της δημιουργικής χειρωναξίας με τη σταθερότητα ενός επίμονου φρονήματος. Από αυτήν την εγκάρδια περιήγηση ελπίζουμε να απομείνει, ακριβό ενθύμιο λοξά φωτισμένο από τον ήλιο της ζωής, η ένωση του χεριού με το εργαλείο, ο γάμος της πείρας με την αφοσίωση, ο πόλεμος της καρδιάς με το αντικείμενο, που μόλις έχει δημιουργηθεί και προορίζεται να ορφανέψει μακριά της.».
Το πολυσέλιδο κείμενο του Πάνου Θεοδωρίδη χωρίζεται στα παρακάτω κεφάλαια: Το επάγγελμα ως ερμηνεία της ύλης, Η εποχή της νοσταλγίας, Οι αγορές σπορείο της αναζήτησης, Το αδηφάγο κοινό, Ο φαντασιακός κόσμος, Ιστορικό του χαμένου ήθους, Η παράδοση ως ταινιόδρομος, Η παλινδρόμηση της γειτονιάς, Η έλξη προς την υλική τελειότητα, Τι είναι, λοιπόν, αυτό που επιμένει;, Έπαινος της δεξιότητας, Στα όρια του θαύματος με την απάτη.
Αντιγράφουμε τον επίλογο: «Ίσως αυτή να είναι και η μοίρα των επαγγελμάτων που χάθηκαν, χάνονται ή θα χαθούνε. Να παραμείνουν ως ισχυρά σύμβολα, προκαλώντας σεβασμό για τις ώρες που δαπανήθηκαν από μία συλλογική προσπάθεια των κοινωνιών να υπάρξουν, να μεγαλώσουν, να προκόψουν και ν’ αλλάξουν. Έχουμε ταλέντο ν’ αγαπάμε αυτά ακριβώς τα πράγματα, που οι ίδιοι ακυρώνουμε. Αλλά, οι συνέπειες αυτής της παλαιάς ιστορίας και η στάση μας απέναντι στην ιστορική μνήμη βαθμολογούν και το δικό μας πολιτισμό, που θα έχει κι αυτός με τη σειρά του, πολλές “απώλειες” στο μέλλον.»
Πολύχρονη η προετοιμασία και η έρευνα γι’ αυτήν την προσεγμένη έκδοση. 20 ερευνητές από όλη την Ελλάδα, υπέδειξαν ξακουστά ή ξεχασμένα εργαστήρια της επικράτειας. Ο Δημήτρης Ταλιάνης φωτογράφισε και πήρε συνεντεύξεις, ο Πάνος Θεοδωρίδης διαμόρφωσε τα κείμενα. Εν τέλει, 40 τεχνίτες σε 30 και ένα παραδοσιακά επαγγέλματα συνέβαλαν στη δημιουργία ενός τόμου που επιμένει να προσβλέπει στο σήμερα και το αύριο για τις τέχνες που «χάνονται».
Οι συντελεστές του έργου προσπάθησαν να τονίσουν, μέσα από τη στενή επαφή με το μεράκι και τις τεχνικές της εξαίσιας αυτής χειροτεχνίας και του στενού διαλόγου των τεχνιτών με τα πολύτιμα, ενίοτε αυτοσχέδια, εργαλεία τους, ότι σε αυτήν την ομάδα των ταλαντούχων δημιουργών αξίζει έπαινος και ενθάρρυνση, καταξίωση και ανάδειξη, πέρα από τη νοσταλγία και αίσθηση παραμυθιού που μας προκαλούν τα παλιά επαγγέλματα που εξασκούν. Είναι οι τεχνίτες που ενσαρκώνουν, στη στροφή του αιώνα μας, το πείσμα και την επιμονή μιας προσωπικότητας που γνώρισε πολλές διακυμάνσεις και περιπέτειες στο βίο τους, αλλά τώρα συνεχίζουν ως αμύντορες της τέχνης τους, παραβλέποντας και ξεπερνώντας τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Μέσα από τη νεανική σκληρή δουλειά, τη μάθηση, ήρθε η επιτυχία, η επέκταση. Η δύναμη της επιμονής έφερε τη συνέχεια.
Ανάμεσα στους 40 τεχνίτες απ’ όλη την Ελλάδα, που παρουσιάζονται στο λεύκωμα, και οχτώ από τη Λέσβο: η Δώρα Παρίση (Μόλυβος, κουκλοποιός), ο Στέλιος Σταμάτης (Μανταμάδος, αγγειοπλάστης), ο Γιάννης Χατζηγιάννης (Αγιάσος, κεραμίστας), ο Βασίλης Βόμβας (Αγία Μαρίνα, στο ελαιοτριβείο), ο Δημήτρης Χατζησταύρος (Αγιάσος, μαχαιροποιός), ο Δημήτρης και η Παρασκευή Κουβδή (Μανταμάδος, αγγειοπλάστης), ο Γιάννης Βαλέλλης (Ασώματος, μυλωνάς).
Την επιμέλεια των κειμένων έκανε η Αθηνά Δούντση, την απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων η Κατερίνα Μποτζάκη, την καλλιτεχνική επιμέλεια η Άννα - Φωτεινή Πασχίδου και τη μετάφραση στα ολλανδικά (το λεύκωμα κυκλοφορεί στην Ολλανδία) η Joanna Dullaart.

Εκδήλωση - Παρουσίαση
Το λεύκωμα θα παρουσιαστεί επίσημα την Τρίτη 3 Νοεμβρίου, στις 6:30 μ.μ., στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» (Σταδίου 24). Θα μιλήσουν η Λιάνα Κανέλλη (βουλευτής, δημοσιογράφος), ο Κώστας Σερέζης (δημοσιογράφος, συγγραφέας) και οι συντελεστές Δημήτρης Ταλιάνης και Πάνος Θεοδωρίδης. Επίσης θα προβληθούν φωτογραφίες από το λεύκωμα.
Π.Σ.