Η υπόθεση δράσεων του Δήμου Λέσβου στον τομέα του τουρισμού που δεν μπορούν να πληρωθούν, λόγω μη τήρησης από πλευράς Δήμου των νόμιμων διαδικασιών, τείνει να εξελιχθεί σε μέγα σκάνδαλο. Και όμως η Δημοτική Αρχή, δια του αρμόδιου αντιδημάρχου κ. Αστυρακάκη, αντί να αναλάβει γενναία τις ευθύνες της, επιχειρεί να επιρρίψει ευθύνες σε «κακούς υπολογισμούς και ελλιπή ενημέρωση των αρμόδιων υπηρεσιών», όταν ακριβώς αυτές οι υπηρεσίες ήταν που διαπίστωσαν το μη νόμιμο των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν και μπλόκαραν τις πληρωμές.

Το θέμα στη δημοσιότητα
Εδώ και μέρες το θέμα διέρρεε μέσα από τα γραφεία του Δήμου και μιλούσε για πληρωμές εκτελεσμένων τουριστικών δράσεων που βρίσκονται στον αέρα, επειδή δεν τηρήθηκαν οι σύννομες διαδικασίες. Σε χθεσινό μας σχόλιο, επισημάναμε ακροθιγώς το θέμα, αποδίδοντας καλοπροαίρετα την αστοχία σε προχειρότητα μάλλον, καλώντας μάλιστα τη Δημοτική Αρχή να τοποθετηθεί επί του θέματος δημόσια και να μην αφήνει να αιωρούνται υπόνοιες περί αδιαφάνειας. Την ίδια μέρα όμως (χθες), τοπική συνάδελφος εφημερίδα («Νέα της Λέσβου»), σε γνώση της οποίας προφανώς είχε περιέλθει επίσης το θέμα, κάνει αναλυτικό ρεπορτάζ, από το οποίο με απόλυτη σαφήνεια προκύπτει ότι το θέμα δεν είναι καθόλου διαδικαστικό, αλλά απολύτως ουσιαστικό.

Το ιστορικό
Τι ακριβώς συνέβη και θεωρήθηκε παράτυπο; Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της συναδέλφου, η Δημοτική Αρχή, παρά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης του Δημοτικού Συμβουλίου, αποφάσισε τον Ιανουάριο τρέχοντος έτους να αναθέσει στην εδρεύουσα στην Αθήνα εταιρεία «Dynamic Vision» την οργάνωση της συμμετοχής του Δήμου στην τουριστική έκθεση στην Κωνσταντινούπολη.

Η ανάθεση έγινε απευθείας στη συγκεκριμένη εταιρεία (δηλαδή χωρίς διαγωνισμό) με ύψος εγκεκριμένης δαπάνης 20.000 ευρώ και περιεχόμενο την ενοικίαση περιπτέρου, κάλυψη των εξόδων της αποστολής του Δήμου, μεταφορά εντύπου υλικού και «άλλες δράσεις», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, χωρίς αυτές να κατονομάζονται. Δύο μήνες μετά, το Μάρτιο, αποφασίσθηκε πάλι από τη Δημοτική Αρχή, και πάλι με διαφωνίες της αντιπολίτευσης, η απευθείας ανάθεση στην ίδια εταιρεία της οργάνωσης συμμετοχής του Δήμου στην έκθεση στη Μόσχα, επίσης έναντι 20.000 ευρώ.

Τι προβλέπει η νομοθεσία
Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάποια θέματα για να αντιληφθεί ο αναγνώστης πού έγκειται το ζήτημα. Ο θεσμός της απευθείας ανάθεσης προβλέπεται από τη νομοθεσία για περιπτώσεις κατά κανόνα έργων ή υπηρεσιών μικρού προϋπολογισμού ή για την κάλυψη αναγκών που δημιουργήθηκαν αιφνιδιαστικά ή απρόβλεπτα, και τυχόν καθυστερήσεις από τις διαγωνιστικές διαδικασίες μπορεί να βλάψουν ανεπανόρθωτα τα συμφέροντα του Δήμου και των δημοτών. Μάλιστα, ο νομοθέτης για πρόσθετη ασφάλεια, εκτός του ότι αναφέρει ονομαστικά τους λόγους της απευθείας ανάθεσης, περιορίζει και το μέγιστο ύψος επιτρεπόμενου προϋπολογισμού στις 20.000 ευρώ.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις που οι δαπάνες προϋπολογίζονται σε μεγαλύτερο ύψος ή οι ανάγκες έργων ή υπηρεσιών μπορούν εγκαίρως να προβλεφθούν, απαιτεί διαγωνισμό με συγκεκριμένες κάθε φορά διαδικασίες δημοσιότητας ανάλογα με το ύψος του προϋπολογισμού, εξασφαλίζοντας έτσι ότι κατά τεκμήριο ο ανάδοχος που θα επιλεγεί έχει τα απαραίτητα κατά περίπτωση προσόντα, με τη συμφερότερη για το δημόσιο συμφέρον οικονομική προσφορά και μάλιστα η σχετική επιλογή θα γίνει υπό καθεστώς διαφάνειας.

Επιπλέον, αυτό που ρητά προβλέπει η νομοθεσία είναι ότι απαγορεύεται η απευθείας ανάθεση και μάλιστα στον ίδιο ανάδοχο διαδοχικών παρεμφερών δράσεων, διότι θεωρεί ότι μια τέτοια τακτική «κατάτμησης» ενός έργου, που θα μπορούσε να προκηρυχθεί ως ενιαίο, αποσκοπεί ενδεχομένως στη καταστρατήγηση του νόμου και στην αποφυγή της διαγωνιστικής διαδικασίας στην επιλογή αναδόχων.

Εύλογα ερωτηματικά
Κατόπιν τούτων, προκύπτουν κάποια εύλογα ερωτηματικά, στα οποία η Δημοτική Αρχή οφείλει να δώσει σαφείς απαντήσεις:
- Άραγε οι μεγάλες τουριστικές εκθέσεις Κωνσταντινούπολης και Μόσχας, που γίνονται κάθε χρόνο εδώ και δεκαετίες, αποτελούν... έκτακτα γεγονότα για τα οποία θα πρέπει να ακολουθηθούν κατεπείγουσες διαδικασίες ανάθεσης και μάλιστα απευθείας και χωρίς διαγωνισμό;
- Αφού οι δύο εκθέσεις απείχαν χρονικά μεταξύ τους περίπου δύο μήνες, ποιος εμπόδιζε να ενταχθούν (ενδεχομένως μαζί και με άλλες μέσα στο 2016) σε ενιαίο έγκαιρο προγραμματισμό του Δήμου, που σε έναν διαφανή διαγωνισμό θα έθετε τις προδιαγραφές του, εξασφαλίζοντας μάλιστα εκτός από υψηλή ποιότητα υπηρεσιών και το χαμηλότερο δυνατό τίμημα;

- Δεν είναι περίεργο που για δύο εντελώς ανόμοιες και ειδικών αναγκών αγορές όπως της Τουρκίας και της Ρωσίας επιλέγεται σε διάστημα δύο μηνών η ίδια εξ Αθηνών εταιρεία, και μάλιστα κατά... σύμπτωση το εκτιμώμενο κόστος των υπηρεσιών της αποτιμάται κάθε φορά στο μαγικό ύψος των 20.000 ευρώ, όσο δηλαδή και το ύψος της επιτρεπόμενης (επαναλαμβάνουμε υπό όρους και προϋποθέσεις, που προφανώς εν προκειμένω δεν συνέτρεχαν) απευθείας ανάθεσης;

Επί της ουσίας
Αλλά, πέρα από τα θέματα νομιμότητας, εγείρονται και ζητήματα ουσίας, του κατά πόσον δηλαδή έπιασαν τόπο τα χρήματα του Δήμου και πόσο εκπληρώθηκαν οι υποχρεώσεις του αναδόχου προς αυτόν. Ενδεικτικά θα παρατηρήσουμε μόνο ότι, ενώ π.χ. στην Κωνσταντινούπολη προβλεπόταν συμβατικά η μίσθωση περιπτέρου στην έκθεση, τόσο η αποστολή του Δήμου όσο και η ίδια η... εκπρόσωπος της αναδόχου εταιρείας φιλοξενήθηκαν στο περίπτερο που είχε μισθώσει η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, δια της Ένωσης Τουριστικών Πρακτόρων Λέσβου (αδιάψευστος μάρτυς η σχετική φωτογραφία).
Αλλά και ως προς την αποτελεσματικότητα των δράσεων εγείρονται ουσιαστικά ερωτηματικά, όταν ο αρμόδιος αντιδήμαρχος κ. Αστυρακάκης ισχυρίζεται ότι δια των δράσεων αυτών «προωθήσαμε την αεροπορική σύνδεση με την Κωνσταντινούπολη και την ακτοπλοϊκή σύνδεση με τη Σμύρνη». Και τούτο διότι προς το παρόν η αεροπορική σύνδεση της Μυτιλήνης με την Κωνσταντινούπολη, παρά τις σχετικές θριαμβολογίες, έδωσε αφορμή απλώς για... πρωταπριλιάτικα δημοσιεύματα περί επικείμενης έναρξης των δρομολογίων, η δε προώθηση ακτοπλοϊκής σύνδεσης με τη Σμύρνη μέσω δράσεων στην... Κωνσταντινούπολη θα πρέπει να διδαχθεί σε σχολές marketing!

Αντί επιλόγου
Τα ερωτήματα που προκύπτουν τόσο σε νομικό όσο και ουσιαστικό επίπεδο, αλλά κυρίως ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται να απαντηθούν διά της μετάθεσης πολιτικών ευθυνών σε υπηρεσιακούς παράγοντες, επιτείνουν τον προβληματισμό, γιατί είναι ενδεικτικές μιας συγκεκριμένης νοοτροπίας. Γιατί βέβαια, ασφαλώς οι υπηρεσίες του Δήμου οφείλουν να υλοποιούν τις αποφάσεις των αιρετών με κάθε νομιμότητα, όπως λέει και ο κ. αντιδήμαρχος, υπό την προϋπόθεση όμως ότι οι αποφάσεις αυτές των αιρετών δεν είναι εκ προοιμίου προβληματικές, τύποις και ουσία.