Τους παρατηρώ μέρες τώρα, τις τελευταίες εβδομάδες: φωνάζουν, αντιδρούν, βγαίνουν στους δρόμους, διαμαρτύρονται, αγανακτούν, αγωνιούν. Τους βλέπω καθημερινά γύρω μου: σπουδάζουν, διαβάζουν, λουφάρουν, παλεύουν, θυμώνουν, αγαπούν, δακρύζουν, γελάνε. Τους ακούω να μας φωνάζουν κουρασμένους, παραιτημένους, συμβιβασμένους, οπισθοδρομικούς. Τους νιώθω να μας έχουν πρότυπο και να προσπαθούν να μας μοιάσουν. Καταλαβαίνω να μας ανταγωνίζονται και να επιδιώκουν να μας ξεπεράσουν. Είναι οι νέοι της σημερινής εποχής, τα παιδιά μας, τα δικά μας και τα δικά σας παιδιά, που κι αυτά παιδιά σας είναι.

Τους χαίρομαι που δεν κάνουν πίσω πουθενά: όταν αγριεύουν, κυματίζουν φλάμπουρα. Εκδηλώνονται, ανεμίζουν φλάμπουρα, βγαίνουν στους δρόμους, γεννούν συνθήματα, διεκδικούν έναν καλύτερο κόσμο, βρίζουν το σύστημα, μας βγάζουν τη γλώσσα. Όταν ερωτεύονται, όταν εκφράζονται, όταν πεισμώνουν, ο κόσμος όλος γίνεται μια δρασκελιά: τη διαβαίνουν με άνεση, καμαρώνουν τροπαιοφόροι, κλαίνε απαρηγόρητοι, γιατί δεν μπορούν να αντέξουν τα παραστρατήματα της ήττας.

«Επιθυμούν έντονα αλλά δεν είναι σταθεροί» περιγράφει ο Αριστοτέλης. Σπάνια γνώρισα νέους που δεν ξεχειλίζουν από πάθος. Ακόμη και αν έχουν άδικο, ακόμη και φαίνονται στα μάτια μας επιπόλαιοι, αυθαίρετοι, χωρίς σωστή κρίση. Ποιος όρισε το σωστό στον κόσμο;

Το πρόβλημα είναι αν είναι αρκετά όλα αυτά, για να ζήσουν σε έναν καλύτερο κόσμο από εκείνον που κληρονομούν. Αν είναι ικανοί να διορθώσουν τα στραβά της κοινωνίας που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Δεν είμαι σίγουρη, μιλώντας αντικειμενικά. Ο έντονος συναισθηματισμός είναι πάντα ένα καλό έναυσμα δεν αποτελεί όμως πανάκεια σε τίποτα. Πριν μερικές μέρες, μαθητές μου διαδήλωναν κατά της ιδιωτικοποίησης, κλείνοντας ένα δημόσιο σχολείο. Ανησυχούσαν μην αργήσουν στο απογευματινό φροντιστήριο. Είχαν πίστη πως έκαναν το σωστό, ότι όφειλαν να βγουν στον δρόμο. Όταν τους ρώτησα αν αυτοαναιρούνται, το σκέφτηκαν. «Εντάξει, όπως το λέτε» είπαν «αλλά έτσι δεν γίνεται;» Οι νέοι, σκέφτηκα, πρέπει να γυρίσουν τον κόσμο ανάποδα, να ακυρώσουν τα στερεότυπά του και να τον ξαναφτιάξουν από την αρχή, θέτοντας νέα αξιώματα. Από τη νεολαία περιμένω, όλοι περιμένουμε καλύτερες μέρες. Θέλουμε να ζήσουν καλύτερα από ό, τι ζήσαμε εμείς. Όχι απλώς με περισσότερα τεχνολογικά επιτεύγματα. Θέλουμε να ευτυχήσουν. Είναι δύσκολο να μάθεις να σκέφτεσαι. Είναι δύσκολο να προφυλαχτείς από τις παγίδες του συστήματος, όταν είσαι νέος. Γι’ αυτό υπάρχουμε οι μεγαλύτεροι. Να τους βοηθήσουμε να μάθουν να σκέφτονται. Μήπως όμως κάποτε τους χειραγωγούμε; Ακόμη και άθελά μας; Ή μήπως κάποτε, χωρίς ίσως και να το θέλουμε, τους κληροδοτούμε τα στερεότυπα και τον αυτοματισμό της δικής μας σκέψης που στερείται κριτικής ικανότητας;

Ανησυχώ για τα νέα παιδιά: από τη μία τα χαίρομαι. Από την άλλη ξέρω ότι μεγαλώνουν πιο δύσκολα από ό, τι μεγαλώσαμε εμείς. Λυπάμαι, γιατί επαναλαμβάνουν πολλά από τα δικά μας λάθη. Ντρέπομαι για τη δική μας γενιά που δεν τα βοηθά να βελτιωθούν. Βλέπω όμως και πολλές περιπτώσεις που με κάνουν να θλίβομαι: όταν νέοι είναι οι δράστες στυγερών εγκλημάτων. Όταν νέοι αναπαράγουν τη βία και τον τραμπουκισμό. Όταν νέοι υποκύπτουν στη διαπλοκή ή στην υποκρισία. Και υπάρχουν πολλές ακόμη περιπτώσεις που με κάνουν περήφανη: Όταν ξεπερνούν τον εαυτό τους. Όταν διακρίνονται. Όταν γίνονται σε κάτι καλύτεροι. Όταν εκφράζονται με ειλικρίνεια. Όταν ονειρεύονται. Τότε με κάνουν να ελπίζω ότι τους περιμένουν καλύτερες μέρες - κάποιους από αυτούς, ίσως όχι όλους, εκείνους που έχουν το θάρρος, τη γνώση και τη δύναμη να αρθούν πάνω από τις αδυναμίες της γενιάς των γονιών τους, πάνω από τα ελαττώματα της δικής μας γενιάς, να την αρνηθούν, να τη δικάσουν και να την απορρίψουν, χτίζοντας πιο στέρεα θεμέλια.

Αναρωτιέμαι αν είναι αρκετοί αυτοί οι νέο να αλλάξουν τον κόσμο. Φοβάμαι πως όχι. Χρειάζεται γνώση, ηθική, αποφασιστικότητα, χρειάζεται αγώνας ενάντια σε ένα σκληρό κατεστημένο που ακόμη τους είναι εν πολλοίς άγνωστο. Πώς να νικήσεις το αόρατο; Μένω όμως αισιόδοξη. Ελπίζω. Δεν μπορώ πολλά περισσότερα άλλωστε.