Χρονιά δυναμικής ανάπτυξης για την κτηνοτροφία αιγοπροβάτων, ήταν το 2016, όπως δείχνουν τα στοιχεία που ανακοίνωσε ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός «Δήμητρα», τόσο για το νομό Λέσβου, όσο και σε πανελλαδικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, καταγράφηκε αύξηση της παραγωγής πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος αλλά και του αριθμού των κτηνοτρόφων. Η αύξηση αυτή δείχνει τη δυναμική του κλάδου, αλλά και την τάση που έχουν οι κτηνοτρόφοι να αυξάνουν τη δυναμικότητα των μονάδων τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος παραγωγής. Στην ουσία με την επιλογή αυτή δημιουργούν οικονομίες κλίμακας. Η αύξηση της παραγωγής γάλακτος οδήγησε στα τέλη του 2016, ενίσχυση των πιέσεων για μείωση των τιμών παραγωγού. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα στην περίπτωση της Λέσβου, να υπάρξει σημαντική μείωση των τιμών. Έτσι η επιδιωκόμενη αύξηση του εισοδήματος των κτηνοτρόφων ακυρώνεται εν μέρει ή συνολικά για το τρέχον έτος.

Η αύξηση της παραγωγής αιγοπρόβειου γάλακτος, δείχνει τη δυναμική που έχει στις διεθνείς αγορές η Φέτα, το κύριο τυροκομικό προϊόν της χώρας. Το βασικό πλεονέκτημα που έχει η Φέτα έναντι άλλων τυροκομικών προϊόντων, είναι ότι πρόκειται για ένα εύγευστο λευκό τυρί, που ξεχωρίζει από την υπόξινη επίγευση που αφήνει στον καταναλωτή. Επιπλέον έχει πολύ χαμηλά λιπαρά σε σχέση με τα περισσότερα κίτρινα τυριά που κυκλοφορούν στις διεθνείς αγορές.

Οι επιπτώσεις από τις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον Καναδά και τη Νότια Αφρική και ενδεχομένως και άλλες χώρες που παράγουν φέτα, δεν αναμένεται να εμφανιστούν άμεσα, μεσοπρόθεσμα όμως σίγουρα θα υπάρξει αρνητική επίδραση στις πωλήσεις.

Το 2015 και το 2016 έγιναν αξιόλογες προσπάθειες αύξησης των επιδοτήσεων που καταλήγουν στους κτηνοτρόφους. Οπωσδήποτε η συγκεκριμένη πολιτική επιλογή βοήθησε τους κτηνοτρόφους. Ωστόσο αν δεν υπήρχε ζήτηση για τη φέτα, δεν θα καταγραφόταν αύξηση στην παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος. Αυτό αποδεικνύεται από τη φθίνουσα πορεία (έστω και οριακά) της παραγωγής αγελαδινού γάλακτος.

Η παραγωγή στη Λέσβο

Το 2016, η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος στη Λέσβο, έφθασε τους 40.860 τόνους -είναι η πρώτη φορά από το 2009 (που τηρούμε στατιστικά στοιχεία) που καταγράφεται τόσο μεγάλη παραγωγή. Η δεύτερη καλύτερη επίδοση του νομού καταγράφηκε το 2014 με 38.054 τόνους. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης προήλθε από το πρόβειο γάλα που παράγεται στα τρία νησιά του νομού. Συγκεκριμένα, το 2016 παράχθηκαν 37.207 τόνοι όταν το 2015 είχαν παραχθεί 31.839 τόνοι. Η παραγωγή κατσικίσιου γάλακτος ανήλθε το 2016 στους 3.653 τόνους. Το 2015 ήταν 2.962 τόνοι. Στους σχετικούς πίνακες που συνοδεύουν το άρθρο, φαίνεται πως και στην παραγωγή κατσικίσιου γάλακτος καταγράφηκε ρεκόρ το 2016. Η τιμή παραγωγού, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», διαμορφώθηκε στα 0,95 ευρώ ανά κιλό για το πρόβειο γάλα και στα 0,56 ευρώ για το κατσικίσιο γάλα. Ήταν η τρίτη χρονιά που επικράτησαν αυτές οι τιμές στο νομό. Η τιμή που πούλησαν οι κτηνοτρόφοι του νομού το πρόβειο γάλα τους, ήταν αντίστοιχη της μέσης τιμής που πέτυχαν οι κτηνοτρόφοι σε πανελλαδικό επίπεδο. Η τιμή του κατσικίσιου γάλακτος στη Λέσβο, διαμορφώθηκε ελαφρά κάτω από τον πανελλαδικό μέσο όρο (0,58 ευρώ).

Η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος του νομού το 2016, ανήλθε στο 5,48% της πανελλαδικής παραγωγής, όταν το 2009 ήταν στο 4,5%. Οι κτηνοτρόφοι του νομού από το 2014 και μετά αυξάνονται κάθε χρόνο. Αντίστοιχος είναι ο ρυθμός ανόδου των κτηνοτρόφων στο σύνολο της χώρας. Οι κτηνοτρόφοι του νομού αντιστοιχούν στο 5,35% του πανελλαδικού αριθμού των κτηνοτρόφων. Η μέση παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος των κτηνοτρόφων του νομού, ανέρχεται στα 15.752 κιλά, ενώ σε πανελλαδικό επίπεδο η μέση παραγωγή ανέρχεται στα 15.385 κιλά. Τα έσοδα που αποκόμισαν το 2016 οι κτηνοτρόφοι της Λέσβου (μέσος όρος) από το γάλα που πούλησαν, ανήλθε στα 14.275 ευρώ. Ο μέσος όρος των εσόδων που αποκόμισαν οι κτηνοτρόφοι της χώρας πανελλαδικά από την πώληση του αιγοπρόβειου γάλακτος, ανήλθαν σε 13.536 ευρώ.

Οι παραπάνω αριθμοί δείχνουν πως αν δεν υπήρχαν τα έσοδα από τις επιδοτήσεις και την πώληση των αρνιών, στην τσέπη των κτηνοτρόφων δεν θα έμενε ούτε ευρώ. Τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλαδικό επίπεδο.

Εισαγωγές και εξαγωγές γάλακτος

Είναι γνωστό ότι από τη Λέσβο γίνονται σημαντικές εξαγωγές αιγοπρόβειου γάλακτος προς την ηπειρωτική Ελλάδα και τυροκομείται εκεί. Οι κτηνοτρόφοι και οι συνεταιρισμοί τους υποστηρίζουν πως αν δεν υπήρχαν αυτές οι εξαγωγές γάλακτος, τότε οι τιμές παραγωγού θα ήταν σημαντικά χαμηλότερες.

Οι κτηνοτροφικοί συνεταιρισμοί του νησιού υποστηρίζουν πως εκτός από εξαγωγές γίνονται και εισαγωγές πρόβειου γάλακτος στο νησί από την Σαρδηνία. Η εισαγωγή και τυροκόμιση πρόβειου γάλακτος από άλλη χώρα, δεν είναι παράνομη ενέργεια. Αρκεί το γάλα αυτό να μην χρησιμοποιείται για την παραγωγή ΠΟΠ τυριών των νησιών. Οι περιορισμοί που θέλουν οι τοπικές επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν γάλα που παράγεται στα νησιά και από τοπικές φυλές, ισχύει μόνο για τα ΠΟΠ προϊόντα.

Πανελλαδική παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος

Σε πανελλαδικό επίπεδο από το 2012 και μετά, καταγράφεται σταθερή αύξηση της παραγωγής πρόβειου γάλακτος. Η παραγωγή κατσικίσιου γάλακτος ακολουθεί ανοδική πορεία από το 2013 και έπειτα. Αξιοσημείωτο είναι πως από το 2012 ακολουθεί ανοδική πορεία ο αριθμός των κτηνοτρόφων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της αιγοπροβατοτροφίας. Από το 2009 ως το 2012, ο αριθμός τους ακολουθούσε φθίνουσα πορεία. Το τελικό αποτέλεσμα είναι πως ο αριθμός των αιγοπροβατοτρόφων της χώρας το 2016 είναι μόλις κατά 436 άτομα μεγαλύτερος από το 2009.

Βέβαια ο συνολικός αριθμός των κτηνοτρόφων της χώρας παρουσιάζει ραγδαία πτώση καθώς οι παραγωγοί αγελαδινού γάλακτος μειώνονται συνεχώς από το 2003 ως το 2016. Συγκεκριμένα από 8.640 μειώθηκαν στους 3.215.

Ο κλάδος του αγελαδινού γάλακτος και του βόειου κρέατος αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ελλάδα τα προβλήματα αυτά είναι πολύ μεγαλύτερα. Κι αυτό παρότι η παραγωγή αγελαδινού γάλακτος και βόειου κρέατος στη χώρα, είναι πολύ κατώτερη των αναγκών της. Το επώνυμο ελληνικό προϊόν που θα μπορούσε να στηρίξει την αγελαδοτροφία γαλακτοπαραγωγής στη χώρα, είναι το ελληνικό γιαούρτι. Δυστυχώς όμως, οι πολύ χαλαροί κανόνες για την παραγωγή του, δεν βοηθούν την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής αγελαδινού γάλακτος.