Αφήνουμε το Αϊβαλί προς τα βόρεια, στην Εθνική Σμύρνης - Κωνσταντινούπολης, διπλής κατεύθυνσης. Παντού γύρω οι ελιές, αλλά και τα υπαίθρια κιόσκια που πουλάνε το Karadutsurubu, το σιρόπι, το γλυκό, τη μαρμελάδα από τα μαύρα μούρα (καρα-ντουτ). Αυτή η μαύρη μουριά (Morus nigra) καλλιεργείται στα γύρω χωράφια.

Συναντάμε το πρώτο χωριουδάκι, το Gomez «εν τη παραλία τηι εφεξης αι των Μυτιληναίων Κώμαι Κορυφαντίς…» και η «Κισθήνη εστι πόλις έρημος έχουσα λιμένα» (Στράβωνας 1.151). Η πρώτη τοποθετείται απέναντι από το Ασημονήσι (Γκιουμουσλί), γεμάτο από ελιές, κοντά στην παραλία, «απάνου στην οποία φαίνεται πως ύπαρχε αρχαία πολιτεία, γιατί βρεθήκανε πράματα δουλεμένα από άνθρωπο, πελεκημένα μάρμαρα, κεραμίδια και πιθάρια» λέει ο Κόντογλου*. Βορειότερα, στην παραλία, στο ύψος του δεύτερου χωριού του Karaagac(Καράαγατς), «σ’ ένα παλιό τσιφλίκι, κάτι θεμέλια τοίχων και κομματιασμένοι κίονες, ίσως ανήκουν στην άλλη Αιολική πόλη την Κισθήνη**.

Μετά, βορειότερα, υπάρχουν δύο ακρωτήρια, το νοτιότερο, το Boz Burnu, «προσαγορεύεται Πυρρά Άκρα, εφ’ήι και Αφροδίσιον ίδρυται» (Στρ, 1.51). Ήταν το κόκκινο ακρωτήρι και όχι μια ακόμα Πύρρα, όπως ορισμένοι παρερμήνευσαν. «Το χερσόνησο οι αρχαίοι το λέγανε, καθώς φαίνεται, Πυρρά άκρα, επειδής το χώμα είναι κόκκινο»μας λέει πάλι ο Κόντογλου. Και φθάνουμε στο Βουρχάνιγε, το παλιό Κεμέρι.

Μας υποδέχεται επάνω στο δρόμο, το μνημείο της απελευθέρωσης, της νίκης, της μνήμης της τραγωδίας, Έχει μια μεγάλη παραλία, 9 χιλ. (Ορέν), παντού η πυκνή δόμηση, Αρκετοί Μυτιληνιοί ήλθαν εδώ στον σεισμό του 1867. Το 1921 είχε 10.000 κατοίκους με 4.000 χριστιανούς.

Εξήγαγε βελανίδια στην Τεργέστη, για τα δέρματα, παρήγαγε φρούτα (τα ξακουστά βισνέ κεράσια) και είχε 6 ατμοκίνητα εργοστάσια***. Ο «μεγαλοπρεπής ναός» του Αγίου Χαραλάμπους είναι τώρα τζαμί. Ήμαστε στην «Αδραμυττινή», στην επικράτεια του αρχαίου Αδραμυττίου.

Στο λόφο Bergaz, 9 χιλ. από το Βουρχανιγέ, ανασκάπτονται από το 2012, τα κτίσματα του αρχαίου Αδραμυττίου (από τη χαλκολιθική έως τη βυζαντινή εποχή), πριν αυτό, μετά από πειρατική επίθεση, καταστραφεί τον 11^ο μ.Χ. αι. και μεταφερθεί στην σημερινή θέση. Παρόλο που είχε το λιμάνι του (στο Ακτσάι) από «θαλασσινή πόλη» απόκτησε αγροτικό χαρακτήρα.

Η ίδρυση της πόλης αποδίδεται στον Κροίσο και το όνομα της στον αδελφό του Άδραμυν, αλλά ο Στράβωνας την θεωρεί «Αθηναίων άποικον πόλιν έχουσα και λιμέναν και ναύσταθμον». Δεν ανήκε στις Ακταίες πόλεις.

*Κόντογλου, Το Αϊβαλί η Πατρίδα μου, σελ. 82-83 και 84.

**Γιάννης Κοντής, Λέσβος και μικρασιατική της παραλία, σελ. 61. ***Π.Μ. Κοντογιάννης, Γεωγραφία της Μικράς Ασίας, 1921, σελ.272.

Κορυφαντίς, Κισθήνη, Πυρρά άκρα…

…και το Καραντούτ, σιρόπι παντού

Μνήμες άσχημες στο Burhaniye…

…αλλά και το Αρχαίο Αδραμύττιον

…με τα θεμέλια των κτισμάτων

…πιθάρια

…κεραμική

Νομίσματα με τον Πήγασο

…με δελφίνια

…στα μέρη του Piri Reiss, του 16^ου μ.Χ. αι.