Σήμερα παρουσιάζουμε επιγραφή του 2ου αι. μ.Χ. εντοιχισμένη στα Γραφεία της Μητρόπολης της Μυτιλήνης, την οποία εντόπισε και φωτογράφισε ο Ασημάκης Παυλέλλης.

Πρόκειται για ψήφισμα της Βουλής και του Δήμου της πόλεως της Μυτιλήνης. Βρέθηκε στα θεμέλια της Μητρόπολης και το 1899, όταν δημοσιεύθηκε στον τόμο των επιγραφών του νησιού Inscriptiones Graecae XII 2, 67, «βρισκόταν στην αυλή της εκκλησίας, κοντά στον θρόνο του Ποτάμωνος». Κατόπιν εντοιχίστηκε στο εσωτερικό της Μητρόπολης, σε μια εποχή που δεν υπήρχε ακόμα Αρχαιολογικό Μουσείο στο νησί, αφού αυτό ιδρύθηκε μόλις μετά την απελευθέρωση το 1912.

Το κείμενο της επιγραφής είναι το εξής:

[ - - - - - - - - - --- ---- -πρεσβεύταν]

Πο. [Γα]λλίηνον Πολλίω[να πέμπ]ην καὶ ψάφισμα· δια-

πέμπεσθαι δὲ κατ’ ἐνίαυτον ψάφισμα παρ τᾶς

βόλλας καὶ τῶ δάμω περὶ αὔτω τούτω πρὸς τοῖς ἀγ[ί]-

μονας ὄππως καὶ αὔτοις φανέραν πόημεν τὰν

5              προαίρεσιν τᾶς πόλιος περὶ τῶν δαμοσίων πραγμ[ά]-

                των. αἰ δὲ κὲ τις παρ ταῦτα πόη ἒμμεναι αὖτον ὐπεύ-

                θυνον καὶ ὀφέλλην αὖτον τᾶ θέα Ἀρτέμιδι εἴραις ἀρ-

                γυρίω (δράχμαις) <.E. I.>, αἴς καὶ ἐπάναγκες εἰσπράσσεσθαι ὐπὸ

                τῶν στροτάγων· αἰ δὲ κὲ τις μὴ ἰσπράξηται, αὖτον

10           ἀπότεισαι διπλόαις ταὶς ἀπὺ τῶ ψαφίσματος ἐπά-

                νω εἰρημέναις (δράχμαις) <.E. I.>..τὸ δὲ ψάφ[ι]σμα τόδε ἒμμεν[αι]

                ἐς ἄϊ ἐπὶ σαωτηρία καὶ φυλάκα καὶ ἀγάθα τύχα τᾶς

                πόλιος· καὶ ἐνχαράχθην ἐς στάλλαν μαρμαρίναν

                καὶ ἀνατέθην ἐν τῶ εἴρω τᾶς Ἀρτέμιδος τᾶς Θερ-

15           μίας καὶ πρὸ τῶ εἴρω βολλευτηρίω. Δογματόγρα-

                φοι Γνάϊος Πομπήϊος Ῥοῦφος, Γάϊος

                Ὄρφιος Πρ[όκλ]ος Ἰουλίανος, Λούκιος Γράττιο[ς].

Απόδοση στην νέα ελληνική

- - -να σταλεί ως πρεσβευτής ο Πο. Γαλλίηνος Πολλίων για πέμπτη φορά και ψήφισμα. Να στέλνεται κάθε χρόνο ψήφισμα της Βουλής και του Δήμου γι’αυτό το θέμα προς τους διοικητές (legati), ώστε να καταστήσουμε και σε αυτούς εμφανή την προαίρεση της πόλης περί των δημοσίων πραγμάτων. Εάν δε κάποιος επιμένει να πράττει παρά ταύτα, να ευθύνεται ο ίδιος και να οφείλει στη θεά Αρτέμιδα, ιερές- - -αργυρές δραχμές- - -οι οποίες υποχρεωτικά να εισπράττονται από τους στρατηγούς. Εάν δε κάποιος (από τους στρατηγούς) δεν τις εισπράττει, να οφείλει ο ίδιος το διπλάσιο των προαναφερομένων- - -(δραχμών) του ψηφίσματος. Το δε ψήφισμα αυτό να ισχύει ες αεί, για την σωτηρία, την προστασία και την αγαθή τύχη της πόλεως. Να χαραχθεί σε μαρμάρινη στήλη και να αναρτηθεί στο ιερό της Αρτέμιδος Θερμίας και μπροστά από το ιερό Βουλευτήριο. Δογματογράφοι (συντάκτες του ψηφίσματος) οι: Γνάιος Πομπήιος Ρούφος, Γάιος Όρφιος Πρόκλος Ιουλιανός, Λούκιος Γράττιος.

Αν και η αρχή του ψηφίσματος δεν σώζεται, καταλαβαίνουμε ότι η πόλη αποφασίζει / ψηφίζει να στέλνει κάθε χρόνο ψήφισμα προς τους Ρωμαίους ηγεμόνες (στ. 4-6) σχετικά με κάποιο ζήτημα, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο δήμος είχε ακόμα πολιτικό ρόλο να ψηφίζει τις προτάσεις της Βουλής. Αρμόδιος να μεταφέρει στους Ρωμαίους την απόφαση αυτή κρίθηκε τότε ο Πόπλιος Πολλίωνας ως πρέσβης της πόλεως. Το ψήφισμα αφορά την απαγόρευση μιας πράξης, η οποία δεν σώζεται, αλλά όποιος παραβεί την απόφαση, θα έχει κυρώσεις προστίμων, τα οποία και θα καταβάλλονται στο ιερό της Θερμίας Αρτέμιδας, το ισχυρότερο ιερό στην ρωμαϊκή Μυτιλήνη συνδεδεμένο με την πολιτική ζωή του τόπου. Γι’ αυτό και το ψήφισμα ορίζεται να ιδρυθεί και στο ιερό της Θερμίας Αρτέμιδας και στο Βουλευτήριο. Τα μέτρα που ορίζονται, διαβάζουμε ότι είναι σημαντικά για την σωτηρία, την προστασία και την αγαθή τύχη της πόλης, κατατάσσοντας έτσι το ψήφισμα στα ιδιαίτερης βαρύτητας για την πόλη ψηφίσματα.

Όσο για τα ρωμαϊκά ονόματα των «δογματογράφων», εύλογος είναι ο προβληματισμός για την συμμετοχή Ρωμαίων στην καταγωγή πολιτών κατά την διαδικασία της ψηφοφορίας στις συνεδριάσεις της Εκκλησίας του δήμου όχι μόνο της Μυτιλήνης αλλά και πολλών άλλων πόλεων, όπου η παρουσία τους μαρτυρείται. Η άποψη που έχει επικρατήσει αναφέρει ότι αυτοί δεν ήταν άρχοντες της πόλης, αλλά μάλλον μια επιτροπή πολιτών που συστηνόταν επί τόπου με καθήκον της την σύνταξη του ψηφίσματος και διαλυόταν αμέσως μετά. Η σύσταση της επιτροπής αυτής αποτελούσε προσαρμογή ή μάλλον επιρροή των ελληνικών πόλεων από την ρωμαϊκή διοίκηση, αφού οι δογματογράφοι αντιστοιχούν στους τρόπον τινά «μάρτυρες» των ψηφισμάτων της Ρωμαϊκής Συγκλήτου, που παρευρίσκονται δίπλα στον γραφέα, γνωστοί ως «scribendo adfuerunt» (βλ. R.J. Rhodes, The Decrees of the Greek States, Oxford 1997, 494, 557, 560 και H. Fernoux, Le Demos et la Cite, Rennes 2011, 238-239 και Αθηνά Δημοπούλου, Λεσβίων Πολιτείαι, Αθήνα 2015, 607).

Από το σχήμα των γραμμάτων και κυρίως του Α και του Η η επιγραφή χρονολογείται στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ., βλ. G. Labarre, Les cites des Lesbos, Paris 1996, 303, αρ. 48 και ειδικότερα επί της βασιλείας του Κόμμοδου (180-192 μ.Χ.), επειδή ο Γνάιος Πομπήϊος Ρούφος, ο ένας από τους δογματογράφους, είναι προφανώς ο ίδιος με τον Πομπήϊο Ρούφο, στρατηγό του Κοινού των Λεσβίων, σύμφωνα με νόμισμα της εποχής του Κόμμοδου (βλ. E. de Ruggiero, Dizzionario Epigrafico di Antiquita Romana, Roma 1900, στο λήμμα «Lesbus»).