Ξανακυκλοφόρησαν μέσα από το «ΒΗΜΑ» τα «Παλιόπαιδα τ’ ατίθασα» του Νίκου Τσιφόρου, και είχαμε την τύχη εφέτος να τα ξαναφέρουμε στη μνήμη μας μετά από τα πρώτα χρόνια της επταετίας που πρωτοδημοσιεύτηκαν στον «Ταχυδρόμο».

Ανάγνωσμα δυστυχώς, όπως αποδεικνύεται, διαχρονικό, αλλά και χρήσιμο και ψυχωφελές, πιστή απεικόνιση μιας κοινωνίας παράνομης και περιθωριακής που είναι αναγκασμένη να επινοήσει χίλια μύρια τεχνάσματα για να επιβιώσει μέσα σε μια σκληρή και ανάλγητη εποχή της φτώχειας, της ανέχειας και των προκλητικών ανισοτήτων.

Οι ιστορίες τοποθετούνται τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Οι ήρωες, που συχνά γίνονται τα θύματα της κάθε ιστορίας, σκαρφίζονται -αδιανόητες για σήμερα- «μηχανές» να ξεφύγουν από την πείνα, τη φτώχεια και την απομόνωση.

Ριφιφήδες, πλανόδιοι μικροπωλητές, αυτοσχέδιοι ταχυδακτυλουργοί, «λαχανάδες», σαλταδόροι, λοταρίες και υπαίθριες παραστάσεις της απάτης, μπαρμπούτι, λαθρεμπόριο, σημαδεμένες τράπουλες, ο καθιερωμένος «παπάς» παιζόμενος με τρία φύλλα της τράπουλας «εδώ παπάς, εκεί παπάς, πού είναι ο παπάς;» και τόσα άλλα όπως «πώς κλέπτονται οι κότες άνευ αλεπούς, πώς πωλούνται σφουγγάρια εις τους περιηγητάς και πώς άμα βρέχει δύνασαι να περάσεις τον άλλον κάτω στα Σφαγεία από το ένα πεζοδρόμιο στο άλλο, στη ράχη σου, δραχμαί δύο»!

Βαθύς γνώστης όλου αυτού του περιθωρίου ο Τσιφόρος μάς μεταφέρει εκτός από την ενδιαφέρουσα γλώσσα της πιάτσας και τα μυστικά του κάθε εγχειρήματος. Μισοτσακισμένο λοιπόν το φύλλο του «παπά» και όχι σε σημείο που να αναγνωρίζεται από έναν αφελή πελάτη, όπως και απαραίτητη η παρουσία και η βοήθεια του συνεργού, του τσιλιαδόρου ή του αβανταδόρου που στη γλώσσα της μαγκιάς τον λένε «λαμόγια».

Αυτός ο τελευταίος προσποιείται ότι κερδίζει στον παπά και πείθεται ο αφελής να παίξει και να τα χάσει.

Πολύ φοβάμαι ότι η εποχή μας πάει να νοσταλγήσει εκείνη την άθλια εποχή με τη φτώχεια, την ανεργία, την πρόκληση, την απάτη, την απογοήτευση, την έλλειψη ενός εξασφαλισμένου «αύριο».

Όλα περιστρέφονται και τότε, αλλά όπως φαίνεται, και τώρα γύρω από έναν κεντρικό άξονα που λέγεται «ανεργία» και μαζί και «ανασφάλεια».

Γράφει στο «Όλοι οι αριθμοί κερδίζουν» : δεν άκουσε ο Αρταφώρ τις συμβουλές του πατέρα του «επιμελού κοπίαζε ενόσω είσαι νέος, για να πάρεις καμιά ψωροσύνταξη άμα γεράσεις»! Το έργο το ξαναβλέπουμε σήμερα. Ένα κακό ριμέικ, μετά από τόση ανάπτυξη και τόση ευρωπαϊκή ...σύγκλιση!

Το έργο του Τσιφόρου βαθιά φιλοσοφικό και ανθρώπινο δεν ξεχνάει να ξορκίζει τη μοναξιά, αυτό το δηλητήριο της κοινωνίας. Γράφει στο «Βάρκα στο γιαλό»: «Τα πιο ευτυχισμένα είναι τα ρόδια που πάνε όλα τα σπυριά τους μαζί σφιχτά-σφιχτά και δεν νιώθουν μοναξιά»!

Στις «Αγριόχηνες» λέει για την Ελλάδα: «ένας θαυμάσιος τόπος για τουρίστες που δεν έχουνε πεντάρα ...». Προφητικά λόγια. Περάσανε πενήντα χρόνια με προγράμματα, με σχέδια και με υποδομές και ξαναζούμε το ίδιο τουριστικό πρόβλημα σήμερα.

Φτώχεια λοιπόν και «παπάς».

Μόνο που αντιστράφηκαν οι ρόλοι: τον «παπά» δεν τον παίζουν πια τα μαγκάκια ούτε και οι ευνουχισμένοι πολίτες, αλλά το ίδιο το κράτος με τον απέραντο τζόγο και τους απέραντους, σαν την απέραντη θάλασσα, φόρους.

Εδώ παπάς- εκεί παπάς. Καλοστημένες δουλειές, με σχέδιο, με νόμους, με παρατρεχάμενους και με λαμόγια, με στόχο να μείνει ο αφελής και νομοταγής πολίτης στον άσο!...