Στο Α΄ Μέρος του άρθρου μου αναφέρθηκα στην ουσία της αξιοκρατίας ως βασικής αρχής ενός γνήσιου δημοκρατικού πολιτεύματος. Η αξιοκρατία, όμως,  συνδέεται άμεσα με την αξιολόγηση. Είναι ευνόητο πως δεν είναι δυνατό να υπάρξει αξιοκρατία χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση.  Η έννοια «αξιολόγηση» είναι ελαστική και μπορεί να καλύψει διάφορες απόψεις. Έτσι από την άποψη της εκπαίδευσης κανένας ορισμός δεν μπορεί να είναι πλήρης και να αποδίδει ξεκάθαρα αυτό που η αξιολόγηση  πραγματοποιεί. Θα μπορούσε να πει κανείς πως Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, και του εκπαιδευτικού έργου, είναι η διαδικασία μέσα από την οποία η εκπαιδευτική ηγεσία ενός σχολικού συστήματος ή μιας σχολικής μονάδας συγκεντρώνει πληροφορίες, σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία και τους εκπαιδευτικούς ειδικότερα, όπως και για το όλο μαθησιακό περιβάλλον της σχολικής μονάδας γενικότερα με σκοπό τη βελτίωσή τους.

Αυτή η διαδικασία εφαρμόζεται σε πολλούς τομείς των ανθρωπίνων δημιουργημάτων, όπως τα κάθε λογής προγράμματα, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση,  ο εαυτός μας, η οδηγητική κάθε είδους, η ονοματολογία και ορολογία, η πληροφόρηση, οι θεσμοί, η συνεργασία, δηλ.  κάθε ενέργεια που μπορεί να κριθεί με βάση τους όρους κάποιας Αξίας. Από αυτή την άποψη η αξιολόγηση είναι μια αξιόλογη δραστηριότητα και σε επίπεδο ατομικό, αφού ο καθένας αξιολογεί συνέχεια τις πράξεις και τις επιλογές του, και σε επίπεδο κοινωνικό, αφού  οι ομάδες αξιολογούν τα έργα και τη δράση τους.

Παρόλα αυτά στη χώρα μας αυτοί που ασχολούνται με την εκπαίδευση, δηλ. με το μέλλον των παιδιών και του τόπου μας, δεν αξιολογούνται. Κανένας Υπουργός ή Υφυπουργός Παιδείας δεν αξιολογείται και δεν κρίνεται αν έχει τα απαραίτητα προσόντα, για να πάρει στα χέρια του το μέλλον και την τύχη του έθνους.  Αλλά και αυτοί που στελεχώνουν τα συμβουλευτικά όργανα του Υπουργείου Παιδείας, δηλ. το Π.Ι. και το περίφημο ΚΕΕ,  δεν αξιολογούνται μετά την επιλογή τους. Ούτε οι Σχολικοί Σύμβουλοι ούτε οι Προϊστάμενοι αξιολογούνται από κανένα ανώτερο όργανο  και, φυσικά, ούτε οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται. Φρίκη !! Όπως λέει ο λαός «κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα».

Όταν το 1981 το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε την εξουσία και επιχείρησε σημαντικές αλλαγές που σημάδεψαν τον χώρο της Εκπαίδευσης για τα επόμενα χρόνια, κατήργησε τον θεσμό των Επιθεωρητών με το Ν. 1304/ 82 « για την επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση και τη Διοίκηση στη Γενική και Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση», αλλά παράλληλα επέβαλε στους Σχολικούς Συμβούλους  που αντικατέστησαν τους Επιθεωρητές την υποχρέωση να αξιολογούν τους εκπαιδευτικούς. Από τότε πέρασαν 40 ολόκληρα χρόνια, αλλά καμιά κυβέρνηση δεν τόλμησε να εφαρμόσει τον Νόμο. Στην πραγματικότητα όλες οι κυβερνήσεις θέσπιζαν νόμους για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αλλά καμιά δεν τόλμησε να τον εφαρμόσει  απλώς και μόνο για να αποφύγει τη σύγκρουση με τα οργανωμένα συμφέροντα του κλάδου. Και σήμερα το Υπουργείο Παιδείας έχει ψηφίσει Νόμο για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αλλά βρίσκεται αντιμέτωπο με τον οργανωμένο κλάδο και τους συνδικαλιστές που αδυνατούν να πιάσουν τον σφυγμό της εποχής μας και να αποδεχθούν την αξιολόγηση η κατάργηση της οποίας είχε χαρακτηριστεί ως «το μεγαλύτερο έγκλημα το οποίον διεπράχθη κατά την δεκαετία του ’80»    (Πρακτικά Βουλής, 20-3-95).

Οι εκάστοτε κυβερνήσεις υπηρετώντας το καθολικό αίτημα όλων των εποχών και όλων των πολιτών προσπαθούσαν να περάσουν Νόμο για την αξιολόγηση με διάφορα «τερτίπια» και κάνοντας διάφορες «εκπτώσεις», αλλά ανεπιτυχώς. Μιλούσαν για αξιολόγηση του «εκπαιδευτικού έργου», όχι των ατόμων, μιλούσαν για «αυτοαξιολόγηση», μιλούσαν για αξιολόγηση που δεν θα έχει καμιά σχέση με την μισθολογική ή άλλη προαγωγή των εκπαιδευτικών, μιλούσαν για αξιολόγηση με προειδοποίηση κ. ά. πολλά «ενάρετα» και γοητευτικά. Παρόλα αυτά οι εκάστοτε κυβερνήσεις υποχωρούσαν στη σθεναρή αντίσταση των συνδικαλιστών που κατόρθωσαν να «ακυρώσουν» ακόμη και τον θεσμό του Σχολικού Συμβούλου που ήταν καθολικό αίτημα του κλάδου την εποχή που δημιουργήθηκε! Γιατί, όταν δεν επιτρέπουν την είσοδο του Σχολικού Συμβούλου στην τάξη, πώς θα γίνει αξιολόγηση; Έτσι, προκάλεσαν ανυπολόγιστη ζημιά στην εκπαίδευση, τους μαθητές και τη χώρα.

Οφείλουμε βέβαια να κάνουμε μια επισήμανση. Όπως συμβαίνει σε όλους τους τομείς και για όλα τα θέματα, οι εκπαιδευτικοί είναι διχασμένοι όσον αφορά την αναγκαιότητα της αξιολόγησης στην εκπαίδευση.  Κάποιος ρωτά με αφοπλιστικό αλλά και απλοϊκό τρόπο  ‘ ποιος σοβαρός εκπαιδευτικός έχει πρόβλημα με την αξιολόγηση;’ Και απαντά : «Κανείς! Ο δημόσιος υπάλληλος ίσως’. Πράγματι, υπάρχουν εκπαιδευτικοί με την νοοτροπία του δημοσίου υπαλλήλου, εκπαιδευτικοί που περιμένουν απλώς την  30^η του μηνός, εκπαιδευτικοί αδιάφοροι, αλλά και ανίκανοι -όχι βέβαια με δική τους ευθύνη, γιατί άλλοι παρέχουν ή πρέπει να παρέχουν σ’ αυτούς τα απαραίτητα εφόδια-  να επιτελέσουν αποτελεσματικά το διδακτικό και παιδαγωγικό τους έργο. Αυτοί όμως  είναι μια ασήμαντη μειοψηφία. Πλάι σ’ αυτούς στέκονται χιλιάδες εκπαιδευτικοί  που αναγνωρίζουν πως η αξιολόγηση του έργου τους είναι απαραίτητος όρος του εκπαιδευτικού συστήματος και δραστικό μέτρο βελτίωσής τους. Και την επιζητούν. Αλλά οι καθηγητο-πατέρες συνδικαλιστές έχουν διαφορετική άποψη. Και τους βλέπουμε και σήμερα να είναι στα κάγκελα και να καταγγέλλουν την Υπουργό Παιδείας  πως επιχειρεί να τους εκφοβίσει και να τους υποδουλώσει μέσα από τον θεσμό της αξιολόγησης που εισάγει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Προετοιμάζοντας μάλιστα την απεργία της 11^ης Οκτωβρίου οι συνδικαλιστές αυτοί απευθύνουν δραματική έκκληση στους γονείς των μαθητών και τους καλούν να σταθούν δίπλα τους με το επιχείρημα πως το Υπουργείο Παιδείας μέσω της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού και του εκπαιδευτικού έργου αποσκοπεί στο να χωρίσει τα σχολεία σε «καλά» και «κακά» και ζητούν από τους γονείς να μην ανεχτούν τα παιδιά τους να αποφοιτήσουν από σχολεία χαρακτηρισμένα  ως «κακά». Αν είναι δυνατό! Βέβαια, η αξιολόγηση έχει και αυτό τον σκοπό, να επισημάνει τις αδυναμίες κάποιων σχολείων και κάποιων εκπαιδευτικών και να τις καλύψει, για να μην υπάρχουν «καλά» και «κακά» σχολεία. Οι συνδικαλιστές μάλιστα αυτοί επικαλούνται και μαρτυρίες- προφανώς ομοϊδεατών τους-  από άλλες χώρες που λένε πως για την κακή ποιότητα της εκπαίδευσης δεν ευθύνονται  οι εκπαιδευτικοί, που έχουν όρεξη για δουλειά, αλλά το Υπουργείο που δεν τους εξασφαλίζει τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Όμως η «ψυχή» του σχολείου είναι ο εκπαιδευτικός και όχι  τα «ντουβάρια» και οι ανέσεις. Το πιο εύκολο μάθημα δεν σημαίνει ότι είναι και το πιο αποδοτικό και αποτελεσματικό.

Όμως θα συνεχίσω σχετικά στο Γ΄ Μέρος του άρθρου μου.