«Η Ξένια Καλογεροπούλου, γνωστή σε όλους μας από τον κινηματογράφο και την πολύπλευρη προσφορά της στο παιδικό θέατρο, αρχίζει να γράφει ένα “γράμμα” στον σύζυγό της, Κωστή Σκαλιόρα, μεταφραστή και κριτικό θεάτρου και κινηματογράφου, την επομένη του θανάτου του. Για πάνω από ένα χρόνο απευθύνεται στον αγαπημένο της σύντροφο, καταργώντας την απουσία του και ανοίγοντας σε όλους εμάς την αυλαία μιας πιο προσωπικής, πιο άγνωστης πτυχής της ζωής της. Με όχημα την τρυφερή γλαφυρότητα που διακρίνει τη γραφή της Ξένιας, στις σελίδες αυτού του ιδιότυπου “γράμματος”, ο αναγνώστης θα κάνει ένα μεγάλο ταξίδι από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄40 ως το παρόν».

Τα παραπάνω ιδιαίτερα κατατοπιστικά λόγια τα βρίσκουμε στο «αυτί» του βιβλίου της Ξένιας Καλογεροπούλου «Γράμμα στον Κωστή», που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις εκδόσεις «Πατάκη» και γρήγορα δέχτηκε την αγάπη του κοινού και τον έπαινο των κριτικών.

Η Ξένια Καλογεροπούλου θα βρεθεί στη Μυτιλήνη, τη Δευτέρα 21 Μαρτίου και στο χώρο του βιβλιοπωλείου «Book & Art», στις 7 μ.μ., όπου θα μιλήσει για το βιβλίο της και για ό,τι άλλο τη ρωτήσουν οι παριστάμενοι.

Η παρουσία της στην πόλη μας, στάθηκε η αφορμή για την παρακάτω συζήτηση. Ξεκινήσαμε από αυτό το πολυεπίπεδο βιβλίο που διαβάζεται μονορούφι και όπως ήταν φυσικό, γρήγορα απλωθήκαμε στο θέατρο, στο παιδικό θέατρο, όπου η Ξένια Καλογεροπούλου έχει αφήσει την ανεξίτηλή της σφραγίδα.

Σ’ ένα έργο του, ο Ουμπέρτο Έκο γράφει ότι «το βιβλίο είναι μια επιβεβαίωση της ζωής, μια μικρή γεύση αθανασίας». Διαβάζοντας το «Γράμμα στον Κωστή», ένιωσα ότι τα παραπάνω λόγια βρήκαν πλήρη επιβεβαίωση. Ποια είναι η δική σας γνώμη;

«Χαίρομαι που το νιώσατε αυτό διαβάζοντας το βιβλίο μου. Εγώ δεν είμαι αναγνώστριά του, απλώς το έγραψα. Δεν μπορώ λοιπόν να διατυπώσω μια απάντηση αναγνώστριας. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι χαίρομαι και συγκινούμαι με την σκέψη ότι προκαλεί χαρά και συγκίνηση σε τόσους αναγνώστες. Όταν έγραφα αυτό το “Γράμμα” ένιωθα πόνο, ανακούφιση και στο τέλος χαρά. Για μένα ήταν ιαματικό».

Η ζωή και οι ανθρώπινες σχέσεις

Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που κάνουν μια ανθρώπινη σχέση τόσο στέρεη, πλούσια και ανθεκτική στο χρόνο, στις δυσκολίες και στις αναποδιές της ζωής;

«Ίσως η ουσιαστική, βαθειά γνώση του άλλου. Το να δέχεσαι τον άλλον όπως είναι πραγματικά. Μπορεί όμως να είναι και το αντίθετο. Να βλέπεις τον άλλο όπως θέλεις να τον βλέπεις. Όπως έχεις ανάγκη να τον βλέπεις. Δεν είμαι σίγουρη ότι υπάρχει απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση».

Γράφετε σε ένα σημείο του βιβλίου σας: «Κάποιοι από την παρέα μας δεν είναι πια μαζί μας. Κι ορισμένοι μάς λείπουν πολύ. Κι άλλοι είναι ακόμη δίπλα μας και σαν φίλοι και σαν συνεργάτες. Ανήκουμε στους τυχερούς. Να ζούμε ακόμη, να δουλεύουμε μαζί και ν’ αγαπιόμαστε». Να σας ρωτήσω με ένα στίχο του Σολωμού: «Είναι η ζωή μέγα καλό και πρώτο»;

«Η ζωή είναι το πρώτο και το πιο πολύτιμο. Αλλά απαιτεί από μας να της δίνουμε για να μας δίνει».

Οι άνθρωποι που λείπουν

Από τους σημαντικούς ανθρώπους που γνωρίσατε και συναναστραφήκατε, ποιοι σας σημάδεψαν με την προσωπικότητα και το έργο τους;

«Ίσως πιο πολύ κι απ’ τους ανθρώπους να με επηρέασαν τα βιβλία. Από κει και πέρα θα έλεγα ότι με επηρέασαν κυρίως εκείνοι που δούλεψα στο πλάι τους. Τους αναφέρω και στο βιβλίο μου. Σε μια μου συνέντευξη, κάποιος έγραψε από λάθος ότι είπα πως από όσους δεν υπάρχουν πια, μόνο ο Κωστής μού λείπει. Αυτό ήταν εντελώς ανακριβές. Μου λείπουν πάρα πολύ φίλοι αγαπημένοι, χαμένοι παλιά ή και πρόσφατα, όπως ο Μηνάς Χατζησάββας. Είμαι απαρηγόρητη που δεν υπάρχουν πια άνθρωποι σαν τον Παύλο Ζάννα, αλλά και σαν το Μάνο Χατζιδάκι, που είχα χρόνια να τον συναντήσω αλλά και μόνο η ιδέα ότι υπήρχε, μου έκανε καλό».

Ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία αξιολογείται μια θεατρική παράσταση για παιδιά;

«Ένα θεατρικό έργο για παιδιά, πρέπει να έχει πολλά επίπεδα. Άλλα άμεσα κατανοητά από το παιδί και άλλα που να καταλαβαίνει ότι κρύβουν κάποια μυστικά. Είναι βέβαιο ότι το έργο δεν πρέπει να “εξηγεί” ή να “διδάσκει”».

Γράφετε στο βιβλίο σας: «Σε όσα χρόνια έζησα, πέρασα από όλα τα στάδια σχετικά με το χρήμα. Οικονομική άνεση, απενταρία, χρέη και πάλι απ’ την αρχή». Είναι τόσο επισφαλές το επάγγελμα του ηθοποιού, του σκηνοθέτη, του θεατρικού παραγωγού στη χώρα μας;

«Είναι επισφαλές όταν κάνεις αυτό που -καλώς ή κακώς- έχεις ανάγκη να εκφράσεις. Και που συχνά δεν ταιριάζει με το γούστο του κόσμου».

Ηθοποιός και συγγραφέας

Ηθοποιός, σκηνοθέτις, συγγραφέας, μεταφράστρια. Τι απ’ όλα αυτά σας εκφράζει καλλιτεχνικά περισσότερο;

«Σκηνοθέτης σίγουρα όχι. Σ’ αυτό τον τομέα δεν ένιωσα ποτέ ότι τα καταφέρνω. Το παίξιμο και το γράψιμο μού δίνουν έντονες συγκινήσεις, κάπως διαφορετικές μεταξύ τους. Στις “Μεταμορφώσεις”, την παράσταση που βασιζόταν στους μύθους του Οβίδιου, συνδυάστηκαν και τα δυο καθώς το κείμενο του ρόλου μου, γεννήθηκε κυρίως από τη δική μου φαντασία».

Το πρόβλημα που ισχύει για τις θεατρικές παραστάσεις τα τελευταία χρόνια, είναι αυτό της πληθώρας, δηλαδή της δυσκολίας στην επιλογή και του κινδύνου να μην μπορεί ο θεατής να διακρίνει ποια παράσταση είναι καλή. Συμφωνείτε και ποια λύση προτείνετε;

«Είτε συμφωνείς, είτε όχι, αυτή είναι η πραγματικότητα. Προφανώς έχει τη βάση της στις ανάγκες κυρίως νέων καλλιτεχνών. Ένα αποτέλεσμα είναι η αμηχανία του υποψήφιου θεατή. Από την άλλη γίνεται αφορμή να εμφανίζονται σημαντικοί νέοι σκηνοθέτες και ηθοποιοί».

Η χαρά του ερασιτέχνη

Τι είναι αυτό που θα πρέπει να αποφεύγει το ερασιτεχνικό θέατρο και τι είναι αυτό που νομίζετε ότι θα πρέπει να το χαρακτηρίζει;

«Οι ερασιτέχνες του θεάτρου είναι ωραίο να χαίρονται σαν παιδιά την συμμετοχή τους σε μια παράσταση. Έχουν την ευκαιρία να νιώθουν ελεύθεροι χωρίς το άγχος του επαγγελματία ηθοποιού ή σκηνοθέτη».

Σε ένα νέο παιδί που αγαπάει την υποκριτική και θέλει να μπει στο μαγικό κόσμο του θεάτρου, αυτές τις μέρες της μεγάλης κρίσης, ποιες συμβουλές θα του δίνατε;

«Ό,τι θα συμβούλευα σε οποιαδήποτε στιγμή. Να μαθαίνει πολλά. Και όχι μόνο για το θέατρο. Να ψάχνει μέσα του και έξω του. Και φυσικά να μην παίρνουν και τόσο εύκολα την απόφαση να ασχοληθούν με το θέατρο».

Κρίση χωρίς ελπίδα

Έχετε ζήσει και άλλες δύσκολες περιόδους στη χώρα μας. Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί την παρούσα μεγάλη κρίση από άλλες προηγούμενες;

«Στις άλλες δύσκολες εποχές, κυρίως την Κατοχή και τη Δικτατορία, υπήρχε ελπίδα. Υπήρχε ένα ενθουσιαστικό όνειρο για το μέλλον. Τώρα αυτό δεν υπάρχει πια».

Να κλείσουμε με μια ερώτηση για τον άνθρωπό σας, τον Κωστή Σκαλιόρα. Γιατί αυτός ο τόσο μορφωμένος, στοχαστικός και ευρυμαθής διανοούμενος απέφευγε τις δημόσιες εμφανίσεις, τις διαλέξεις, τις ομιλίες;
«Μου είχε πει, ότι όταν ήταν πολύ νέος, στα πρώτα φοιτητικά του χρόνια, είχε μια μεγάλη -σχεδόν υπερβολική- ευκολία να εκφράζεται δημόσια. Αργότερα έγινε πιο αυστηρός με τον εαυτό του και προτιμούσε να ακούει τους άλλους και ο ίδιος να εκφράζεται γραπτά».

Έντυπη έκδοση της εφημερίδας Εμπρός