Στα υψηλά τετραετίας διαμορφώνονται φέτος οι αφίξεις επισκεπτών στη Λέσβο με σκοπό την ορνιθοπαρατήρηση. Πρόχειρες εκτιμήσεις ξενοδόχων θέλουν τους συγκεκριμένους επισκέπτες να ξεπερνούν τις 5.000 φέτος, αριθμός ο οποίος αποτελεί «οροφή» για την επισκεψιμότητα της κατηγορίας αυτής των επισκεπτών.

Αρκετά ικανοποιημένοι δηλώνουν οι ξενοδόχοι της περιοχής της Καλλονής, ωστόσο κρούουν τον κώδωνα για τον υγρότοπο της Σκάλας Καλλονής, τα εγκαταλελειμμένα παρατηρητήρια και τα σκουπίδια σε πολλές περιοχές ενδιαφέροντος των ορνιθοπαρατηρητών.

Ανοδικές καταγράφονται φέτος οι αφίξεις των επισκεπτών από τη Λέσβο με σκοπό την ορνιθοπαρατήρηση, σημειώνοντας τα υψηλότερα επίπεδα πενταετίας.

Η φετινή χρονιά καταγράφεται, μάλιστα, ως μία από τις καλύτερες για τη Λέσβο στο συγκεκριμένο είδος τουρισμού και αποτελεί σίγουρα έναν πολύ καλό οιωνό για τη διακύμανση της υπόλοιπης τουριστικής κίνησης φέτος. Ταυτόχρονα αναδεικνύει τις δυνατότητες του νησιού για ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Οι 5.000 ορνιθοπαρατηρητές επέλεξαν τη Λέσβο χωρίς στην ουσία να κουνήσουμε ούτε το μικρό μας δακτυλάκι. Οι ουσιαστικές υποδομές είναι ελάχιστες και η οργανωμένη προβολή της Λέσβου για το συγκεκριμένο θέμα σε χώρες του εξωτερικού, ανύπαρκτη. Ακόμα και τα παρατηρητήρια που στήθηκαν πριν από μερικά χρόνια, παραμένουν ασυντήρητα και οι επισκέπτες δεν τα χρησιμοποιούν, φοβούμενοι ότι θα κινδυνεύσουν.

Αρκετές ελλείψεις διαπιστώνονται και στην προστασία των υγροτόπων, με μπαζώματα και αποξηράνσεις να απειλούν τα ευαίσθητα οικοσυστήματα, τα οποία είναι ο κύριος λόγος που το νησί μας είναι σταθμός για εκατοντάδες είδη μεταναστευτικών πουλιών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ο υγρότοπος της Καλλονής, για τον οποίο κρούουν τον κώδωνα του κίνδυνου περιβαλλοντολόγοι, αλλά και επαγγελματίες της περιοχής.

Προσφάτως έγινε συνάντηση στην περιοχή παρουσία επιστημονικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, προκειμένου να διατυπωθεί ένα σχέδιο σωτηρίας του υγροτόπου.

Για το ζήτημα, ο ξενοδόχος Βασίλης Βογιατζής δήλωσε: «Έχουμε όντως μια πολύ καλή χρονιά φέτος, με πάνω από 5.000 ορνιθοπαρατηρητές να καταγράφονται στο νησί. Είναι ενθουσιασμένοι με τη Λέσβο και κυρίως με το φυσικό τοπίο της. Θα πρέπει να κατανοήσουμε, όμως, πως οι ορνιθοπαρατηρητές είναι μια πολύ ευαίσθητη κοινότητα σε ζητήματα περιβάλλοντος. Εικόνες με σκουπίδια σε υγροτόπους και άλλες παρεμβάσεις σε αυτούς, γίνονται συχνά αντικείμενα δυσαρέσκειας, που εκφράζεται και σε εμάς.

Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τους επισκέπτες αυτούς πιστούς στη Λέσβο, τέτοιες εικόνες θα πρέπει να εκλείψουν».

Χωρίς προσπάθεια…
Ενδεικτικό τού ότι δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή στην κατηγορία αυτή των επισκεπτών είναι ότι δεν έχει εκδηλωθεί μέχρι στιγμής στη Λέσβο ούτε μία οργανωμένη προσπάθεια ανάδειξης της ιδιαιτερότητας του νησιού σ’ αυτό τον τομέα.

Ο ιδιοκτήτης ξενοδοχείου στη Σκάλα Καλλονής Γιώργος Καψάλης επισημαίνει: «Είναι αξιοσημείωτο πως δεν έχει ξεκινήσει ακόμα μια οργανωμένη ενασχόληση με το είδος αυτό του τουρισμού, που θα έδινε εργασία σε νέα παιδιά με γνώσεις στο αντικείμενο». Επίσης, ο συνάδελφός του Βασίλης Βογιατζής τονίζει: «Είμαι της γνώμης πως αξίζει να επενδύσουμε στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού.

Έχουμε ένα φυσικό πλούτο που μπορεί να υποστηρίξει πάρα πολλές δραστηριότητες, με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και στην παράδοσή μας. Επίσης προσελκύουμε με αυτόν τον τρόπο ποιοτικότερους επισκέπτες και επιμηκύνουμε την τουριστική περίοδο».

Μοναδικό φαινόμενο
Η Λέσβος είναι ένα μοναδικό παράδειγμα στη νησιωτική Ελλάδα φυσικού πεδίου ορνιθοπαρατήρησης, σημειώνει η ορνιθολόγος Ελένη Γαληνού. «Στο νησί υπάρχουν 85 υγρότοποι και πάνω από 700 μικρότεροι, με εκατοντάδες είδη πουλιών να συναντώνται σ’ αυτούς.

Ταυτόχρονα η Λέσβος αποτελεί σταθμό για πολλά μεταναστευτικά είδη πτηνών. Αυτό δίνει τη δυνατότητα παρατήρησης του φαινομένου της μετανάστευσης, κάτι που κάνει τους περισσότερους ορνιθοπαρατηρητές να ενθουσιάζονται με το νησί. Θεωρώ ότι κάθε χρόνο η Λέσβος καθιερώνεται όλο και περισσότερο ως προορισμός για ορνιθοπαρατήρηση. Για να συνεχιστεί όμως αυτό, οφείλουμε να προστατέψουμε τους υγροτόπους, που πραγματικά βρίσκονται υπό απειλή τα τελευταία χρόνια».

Το παράδειγμα της Χαραμίδας

Για πάρα πολλά χρόνια στη Χαραμίδα, κάθε χρόνο τον Οκτώβριο, η Τοπική Κοινότητα με την αρωγή του τότε Δήμου Μυτιλήνης άνοιγε δύο τάφρους εγκάρσια στο νότιο κομμάτι της παραλίας. Η παρέμβαση αυτή γινόταν εντός της περιοχής παλιού αιγιαλού χωρίς καμμία άδεια και μελέτη, κάτι που φυσικά είναι παράνομο. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι ο λόγος για τον οποίο γίνονταν αυτές οι παρεμβάσεις.

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς παλιού κοινοτάρχη, οι τάφροι έπρεπε να ανοιχτούν για να μην πλημμυρίζει από τη φθινοπωρινές βροχές ο παρακείμενος υγρότοπος, στα όρια του οποίου υπάρχουν κατοικίες που απειλούνται. Να σημειώσουμε δε πως ο υγρότοπος Χαραμίδας ανήκει στις προστατευόμενες περιοχές Natura.
Η παρέμβαση, δηλαδή, γινόταν απροκάλυπτα με σκοπό τη μερική αποξήρανση του υγροτόπου. Και μάλιστα, οι ισχυροί νοτιάδες που πνέουν στην περιοχή κάθε χρόνο από το μήνα Οκτώβριο και μετά, σε συνδυασμό με τις τάφρους, είχαν ως αποτέλεσμα να μπαίνει το θαλασσινό νερό μέσα στον υγρότοπο.

Τις διαπιστώσεις αυτές έκανε επιστημονική ομάδα από το Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η οποία είχε τότε μετρήσει και το ποσοστό άλατος των νερών εντός υγροτόπου, βρίσκοντάς το να είναι ακριβώς το ίδιο με του θαλασσινού νερού. Στοιχεία και φωτογραφίες είναι στη διάθεση του οποιουδήποτε.
Ακολούθησε παρέμβαση από πολίτες, από τους Οικολόγους Πράσινους του νησιού και από την οργάνωση του WWF. Μάλιστα, το Νομικό Τμήμα τού WWF με παρέμβασή του στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος της τότε νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, ζητούσε άμεσα αποκατάσταση της νομιμότητας.

Αναφορά υπήρξε και στον εισαγγελέα Πρωτοδικών Μυτιλήνης από τους Οικολόγους Πράσινους, με την υπόθεση να πηγαίνει στις αίθουσες των δικαστηρίων με κατηγορούμενο τον τότε κοινοτάρχη, ο οποίος και τελικά αθωώθηκε. Αξίζει να σημειωθεί πως μετά την αθώωσή του, ο συγκεκριμένος κοινοτάρχης κατηγόρησε όσους είχαν εμπλακεί στην υπόθεση ότι υπηρετούσαν ιδιωτικά συμφέροντα επιχειρηματία της περιοχής.

Τα επόμενα χρόνια, μετά τις διαμαρτυρίες φορέων και πολιτών, οι τάφροι δεν ξανανοίχτηκαν. Ο υγρότοπος όχι μόνο δεν πλημμύρισε, αλλά αποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό η φυσική του λειτουργία, αποκτώντας και πάλι ζωή. Μάλιστα, άρχισαν να έρχονται δειλά - δειλά και οι πρώτοι ορνιθοπαρατηρητές.
Όπως μαθαίνουμε, οι παρεμβάσεις στην παραλία που είχαν σταματήσει, άρχισαν και πάλι τα τελευταία χρόνια να ξαναγίνονται, σε μικρότερη ευτυχώς κλίμακα. Δεν είναι απίθανο να θελήσουν ξανά κάποιοι να επαναφέρουν τον υγρότοπο στην προηγούμενή του κατάσταση.

Έχοντας ατονήσει πλέον η προσοχή όσων διαμαρτυρήθηκαν πριν από μερικά χρόνια, κάποιοι για λόγους που ίδιοι γνωρίζουν, θα θελήσουν να το εκμεταλλευτούν. Και φυσικά δεν πρέπει να επιτραπεί να ολοκληρώσουν την καταστροφή.