«Μεγαλώνουν» το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου τα εντυπωσιακά νέα ευρήματα απολιθωμένων κορμών λεύκας, κανέλλας και δάφνης που ήλθαν στο φως στην ευρύτερη περιοχή της Αγίας Παρασκευής, από τις συνεχιζόμενες ερευνητικές εργασίες που πραγματοποιεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Τα ευρήματα, σύμφωνα με το διευθυντή του Μουσείου και καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Νίκο Ζούρο, δίνουν «νέα διάσταση στην εικαζόμενη έκταση του απολιθωμένου δάσους, τεκμηριώνοντας την παρουσία απολιθωμάτων σε μεγαλύτερη απόσταση από τις γνωστές ιστορικά απολιθωματοφόρες θέσεις στην ευρύτερη περιοχή της δυτικής Λέσβου».

Όπως έγινε γνωστό χθες, με επίσημη ανακοίνωση Τύπου από το Μουσείο, έχουν εντοπισθεί κορμοί και μεγάλος αριθμός κλαδίσκων καρποφόρων και κωνοφόρων δένδρων, που μάλιστα παρουσιάζουν πολύ καλή διατήρηση. Τα χαρακτηριστικά τους σύντομα θα επιτρέψουν τον ακριβέστερο προσδιορισμό των φυτών από τα οποία προέρχονται. Τα ευρήματα έχουν βρεθεί σε ανάλογη θέση με τα ευρήματα της δυτικής Λέσβου και συγκεκριμένα μέσα σε ορίζοντα στάχτης και πυροκλαστικών υλικών, που ξεπερνά σε πάχος τα τρία μέτρα.

Το γεγονός αποδεικνύει ότι πρόκειται για φυτά του μεγάλου δάσους της Αιγηίδας, που σκεπάστηκε από υλικά προερχόμενα από την έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα της εποχής. Μάλιστα, η ερευνητική ομάδα του Μουσείου, που συνεχίζει την ερευνητική προσπάθεια, ταυτοποιεί χρονικά τα καινούργια ευρήματα με αυτά της δυτικής Λέσβου. «Το γεγονός αυτό», λέει ο κ. Ζούρος, «τεκμηριώνεται από την ηλικία τους, που όπως αποδεικνύεται από την έρευνα και τη ραδιοχρονολόγηση των υπερκείμενων στρωμάτων, είναι περίπου 17,5 εκατ. ετών.»

Και ανάδειξη
Κι ενώ, όπως δηλώνεται από το Νίκο Ζούρο, «θα καταβληθεί προσπάθεια σε συνεργασία με το Δήμο Λέσβου τα νέα ευρήματα να αναδειχθούν στη θέση εύρεσής τους», συνεχίζονται αδιάκοπα «οι ερευνητικές εργασίες αποκάλυψης και ανάδειξης των απολιθωμένων κορμών, καθώς και οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των απολιθωμάτων».

Ήδη μάλιστα τονίζεται ότι «τα πρώτα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά και έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας και των επισκεπτών».

Κι άλλες ανασκαφές
Ας σημειωθεί ότι πέραν των συνεχιζόμενων ερευνών στην Αγία Παρασκευή της κεντρικής Λέσβου, συνεχίζονται οι ανασκαφικές εργασίες στη δυτική Λέσβο, που φέρνουν στο φως ένα μεγάλο αριθμό ευρημάτων, τα οποία μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τη χλωρίδα την περίοδο δημιουργίας του απολιθωμένου δάσους Λέσβου και τα οποία συμπληρώνουν την εικόνα του δάσους που υπήρχε στην περιοχή την εποχή αυτή.

Μετά από ανασκαφές, έχουν βρεθεί στην περιοχή του απολιθωμένου δάσους Λέσβου περισσότερα από 45 διαφορετικά είδη απολιθωμένων δένδρων, ενώ έχουν αποκαλυφθεί και τα ριζικά συστήματα αυτών, γεγονός που αποδεικνύει πως απολιθώθηκαν στη θέση όπου αναπτύσσονταν.

«Οι συστηματικές ανασκαφές πραγματοποιούνται σύμφωνα με το εγκεκριμένο Πρόγραμμα Δράσης του Μουσείου στα υπαίθρια Πάρκα του απολιθωμένου δάσους, ενώ πραγματοποιούνται επίσης σωστικές ανασκαφές, προκειμένου να προστατευθούν τα απολιθωμένα δένδρα που βρίσκονται εκτός των περιφραγμένων περιοχών», λέει ο κ. Ζούρος και θυμίζει ότι οι επισκέπτες του απολιθωμένου δάσους μπορούν να δουν τα ευρήματα των συστηματικών ανασκαφών στα Πάρκα του απολιθωμένου δάσους, στο σημείο όπου βρέθηκαν, ενώ τα ευρήματα των σωστικών ανασκαφών, αφού συντηρηθούν, θα εκτίθενται στους χώρους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, στο Σίγρι.

Το πετρωμένο δάσος μας…
Η έκρηξη του ηφαιστείου Αγιαφιγιαπλαγιουρκούλ της Ισλανδίας τον Απρίλιο του 2010, που όλοι το θυμόμαστε από τα προβλήματα που δημιούργησε στις αερομεταφορές, δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε στο ελάχιστο με μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις όπως η έκρηξη που έγινε στην ίδια γειτονιά το 1783, στο γειτονικό κρατήρα Λάκι, και που απελευθέρωσε 13 κυβικά χιλιόμετρα λάβας και σχεδόν ένα κυβικό χιλιόμετρο ηφαιστειακής στάχτης! Αλλά ούτε και με τις εκρήξεις του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία το 1883, του ηφαιστείου της Μαρτινίκας το 1902, όπου οι πυροκλαστικές ροές προκάλεσαν το θάνατο 23.000 ανθρώπων, ή τη μεγάλη έκρηξη της Σαντορίνης περίπου το 1600 π.Χ..

Αν όμως δεν μπορεί σε τίποτα να συγκριθεί με τις εκρήξεις που προαναφέρθηκαν, τι μπορεί κανείς να πει για την έκρηξη εκείνου του ηφαιστείου, κοντά 20 εκατομμύρια χρόνια πριν, που δημιούργησε κυριολεκτικά την εικόνα ολόκληρου του σημερινού Αιγαίου; Ήταν τότε που η Ελλάδα και η Μικρά Ασία αποτελούσαν μια ενιαία χερσαία περιοχή, την Αιγηίδα χέρσο. Κομμάτι της χέρσου αυτής αποτελούσε και η περιοχή του σημερινού βορείου Αιγαίου, που ήταν καλυμμένη από δάση.

Και ξαφνικά, οι μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις, που συγκλόνισαν για μεγάλο χρονικό διάστημα ολόκληρο το βορειοανατολικό Αιγαίο. «Η σημερινή Λέσβος, αλλά και η γειτονική βορειοδυτική Μικρά Ασία, σκεπάστηκαν από τα προϊόντα αλλεπάλληλων ηφαιστειακών εκρήξεων, που παρήγαγαν τεράστιες ποσότητας λάβας και έστειλαν στην ατμόσφαιρα εκατομμύρια κυβικά μέτρα ηφαιστειακής στάχτης», λέει ο διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, καθηγητής Νίκος Ζούρος, που μας ξεναγεί σε μια μόλις στιγμή της ιστορίας του πλανήτη, πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια, που σχετίζεται με τη δημιουργία και των νέων απολιθωμάτων στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής!

«Ήταν τόση η ποσότητα της ηφαιστειακής στάχτης που απελευθερώθηκε, ώστε σήμερα τα στρώματα πυροκλαστικών υλικών που συναντάμε στη δυτική Λέσβο, να ξεπερνούν σε πάχος τα 300 μέτρα!», λέει ο ειδικός επιστήμονας.

Και συνεχίζει: «Οι εκρήξεις των ηφαιστείων που βρίσκονταν στη Λέσβο, προκάλεσαν την έξοδο τεράστιων ποσοτήτων λάβας, τέφρας και άλλων ηφαιστειακών υλικών, που σκέπασαν μεγάλες εκτάσεις σε ολόκληρη τη σημερινή δυτική Λέσβο.

Η ηφαιστειακή τέφρα σκέπασε το μεγάλο, πυκνό και πλούσιο υποτροπικό δάσος που κάλυπτε την περιοχή την εποχή εκείνη. Ακολούθησαν έντονες βροχοπτώσεις και το νερό της βροχής, μαζί με την ηφαιστειακή τέφρα, δημιούργησε ηφαιστειακή λάσπη, που κάλυψε τα φυτά του δάσους και τα απομόνωσε από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες. Έτσι, χωρίς την παρουσία οξυγόνου, δεν ήταν δυνατόν τα φυτικά υπολείμματα να σαπίσουν, αλλά διατηρήθηκαν αναλλοίωτα για αρκετά χρόνια. Μέσα στην ηφαιστειακή λάσπη κυκλοφορούσαν θερμά διαλύματα πλούσια σε πυρίτιο, το οποίο αντικατέστησε την οργανική ύλη των κορμών και, έτσι, επιτράπηκε η τέλεια απολίθωση των φυτικών ιστών, κάτω από ιδανικές συνθήκες.»

Σήμερα, κάτω από το λαμπερό ανοιξιάτικο ήλιο, κανείς δεν μπορεί να φανταστεί παρατηρώντας τη μοναδικής ομορφιάς πολυχρωμία των απολιθωμένων κορμών, την καταστροφή εκείνης της μακρινής εποχής. Μετράς τα δεκάδες δέντρα που «ζούσαν» εδώ. Το μοναδικό αυτό βιβλίο απολιθωμένης ζωής. Πευκίδες, πρωτοπευκίδες, κυπαρισσίδες και τάξος, αγγειόσπερμα δικοτυλήδονα, όπως διάφορα είδη δάφνης, κανελλόδεντρα, διάφορα είδη βελανιδιάς, καρυδιές, πλατάνια, λεύκες, οξιές, βάτοι και σκλήθρα, καθώς επίσης και πολλά είδη φοινίκων... Είκοσι εκατομμύρια χρόνια ζωής, απίστευτα δένδρα που σκέπαζαν μια χέρσο, το σημερινό Αιγαίο... Επέζησε από τούτα τα απίστευτα μεγάλα φυσικά φαινόμενα ο πλανήτης, για να «φτιάξει» τον άνθρωπο που θα τον καταστρέψει.